[To σημαντικό φαινόμενο την εποχής μας, η πρόληψη και η θεραπεία]
«Στην αρχή πίστευα ότι έφταιγε το ποτό και το τσιγάρο, αλλά τώρα πια ξέρω πως αιτία του καρκίνου μου ήταν το στοματικό σεξ στις συντρόφους μου». Αυτό αποκάλυψε προ ημερών ο 68χρονος σταρ του Χόλιγουντ Μάικλ Ντάγκλας μιλώντας για τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα με τον οποίο διαγνώστηκε τον Αύγουστο του 2011.
Πώς μπορεί όμως το στοματικό σεξ να προκαλέσει καρκίνο; Η απάντηση βρίσκεται στον «ιό του σεξ», τον HPV. Ο καθηγητής Θεόδωρος Αγοραστός, πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, εξηγεί τι σχέση μπορεί να έχει ο ιός αυτός με την καρκινογένεση στους άνδρες. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι ο HPV ενοχοποιείται για τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας. Ο HPV αποτελεί όντως την αιτία του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, αλλά προκαλεί και πολλούς από τους καρκίνους του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού και της στοματικής κοιλότητας (γλώσσα, φάρυγγας, αμυγδαλές, λάρυγγας), και πιθανώς του οισοφάγου, δεδομένου ότι προσβάλλει άνδρες και γυναίκες αδιακρίτως.
Σε τι ποσοστό ευθύνεται γι’ αυτούς τους καρκίνους;
Για το 100% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, για το 95% των καρκίνων του κόλπου και του πρωκτού, για το 50% του αιδοίου, για το 40% εκείνων του πέους, καθώς και για το 50-80% των στοματοφαρυγγικών καρκίνων, με τα υψηλότερα ποσοστά να αφορούν τις κακοήθειες στο πίσω μέρος του στόματος (βάση γλώσσας, αμυγδαλές και στοματοφάρυγγας).
Το 70-80% των πασχόντων από στοματοφαρυγγικούς καρκίνους είναι άνδρες.
Ο HPV μεταδίδεται μόνο με το σεξ;
Η ουσιαστική οδός μετάδοσής του είναι το σεξ (κολπικό, πρωκτικό, στοματικό). Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ενδέχεται να μεταδίδεται και με το «βαθύ» φιλί, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο.
Ποια στελέχη του είναι επικίνδυνα;
Περίπου 15 από τα συνολικώς 150 στελέχη του προκαλούν καρκίνο, αλλά τα κυριότερα είναι το 16 και το 18, που προκαλούν το 70% των κρουσμάτων του καρκίνου του τραχήλου, καθώς και το σχεδόν 90% από τους καρκίνους του πρωκτού, των αμυγδαλών, της βάσης της γλώσσας και του στοματοφάρυγγα, στους οποίους διαπιστώνεται ότι είναι η γενεσιουργός αιτία.
Πόσο συχνοί είναι οι καρκίνοι του στοματοφάρυγγα;
Τα νεότερα στοιχεία από ΗΠΑ και Σουηδία δείχνουν ότι η συχνότητα αυτών των καρκίνων έχουν επταπλασιασθεί την τελευταία δεκαετία και πλέον όλες οι μορφές τους μαζί υπερβαίνουν σε αριθμό κρουσμάτων εκείνα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η αύξηση αυτή πιθανόν σχετίζεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα.
Δεν παίζει ρόλο το ποτό και το τσιγάρο στην εμφάνισή τους;
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια εθεωρείτο ότι οι καρκίνοι του στοματοφάρυγγα έχουν ως κύριους παράγοντες κινδύνου το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά τώρα πια ξέρουμε ότι παίζει καθοριστικό ρόλο η μόλυνση με ογκογόνο στέλεχος του HPV. Πιθανολογείται ότι το κάπνισμα δρα συνεργικά με τον HPV για να προκληθεί ο καρκίνος, πιθανώς εξασθενώντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
Υπάρχουν τρόποι προστασίας από τον HPV;
Τη μεγαλύτερη προστασία παρέχει ο εμβολιασμός εναντίον των ογκογόνων στελεχών του. Υπάρχουν δύο εμβόλια που γίνονται ευρέως στα κορίτσια από το 2007, ενώ σε κάποιες χώρες (λ.χ. ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς) έχουν εγκριθεί και για τα αγόρια. Η Αυστραλία είναι η πρώτη χώρα όπου τον Φεβρουάριο 2013 άρχισε ο μαζικός εμβολιασμός των αγοριών ηλικίας 13 ετών στα σχολεία, ενώ ακολούθησαν ορισμένες περιοχές του Καναδά.
Στην Ελλάδα τα εμβόλια είναι εγκεκριμένα για τα κορίτσια ηλικίας 12-26 ετών, καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά δεν έχουν ακόμα έγκριση για τα αγόρια. O ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) που μεταδίδεται με το σεξ (κολπικό, πρωκτικό, στοματικό) προκαλεί ολοένα περισσότερους καρκίνους κεφαλής & τραχήλου ιδίως στους άντρες, ενώ σε άντρες και γυναίκες προκαλεί και πολλές άλλες μορφές καρκίνου. Το τσιγάρο και το αλκοόλ προκαλούν περισσότερους καρκίνους στο πρόσθιο τμήμα του στόματος (λ.χ. στην στοματική κοιλότητα, στον οροφάρυγγα, στον υποφάρυγγα, στον λάρυγγα). O HPV ευθύνεται κυρίως για καρκίνους στο πίσω μέρος του στόματος (λ.χ. στις αμυγδαλές, στην βάση της γλώσσας). Η διαφορά αυτή οφείλεται στο ότι ο βλεννογόνος του στόματος στο πίσω μέρος του είναι διαφορετικός απ’ ό,τι στο πρόσθιο και διευκολύνει την είσοδο του ιού στην βασική στοιβάδα του επιθηλίου.
Ύποπτα συμπτώματα
* Επίμονη βραχνάδα στη φωνή
* Επίμονος πονόλαιμος
* Επίμονος πόνος ή δυσκολία στην μάσηση και κατάποση
* Αίσθημα «κόμπου» στον λαιμό
* Πληγές στο στόμα που δεν «κλείνουν»
Πρόληψη
* Εμβολιασμός για τον HPV, εφ’ όσον κάποιος βρίσκεστε στην κατάλληλη ηλικία
* Διακοπή του καπνίσματος και περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό της κατανάλωσης αλκοόλ
* Περιορισμός της εναλλαγής ερωτικών συντρόφων και σεξουαλικές επαφές με προφυλάξεις
* Άμεση επίσκεψη σε έναν γιατρό, σε περίπτωση ύποπτων συμπτωμάτων
Info
Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (Ελληνική HPV Εταιρεία)
www.hpvsociety.gr
ΠΗΓΕΣ: Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας ΑΠΘ, πρόεδρος Ελληνικής HPV Εταιρείας, National Cancer Institute (US)