Τον Οκτώβριο του 2008, μετά από πενταετή σχεδιασμό και κατασκευή, άνοιξε στην Πράγα ένας εντυπωσιακός χώρος. Το DOX είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική γκαλερί σύγχρονης τέχνης στην Τσεχία, με έκταση 3000 m2. Ο Leoš Valka, διευθυντής κι ένας εκ των ιδρυτών μάς μίλησε για την απόφαση να δημιουργήσει έναν τέτοιο χώρο και για τα όνειρά του γι’ αυτόν.
Τι σημαίνει “DOX”; Το όνομα “DOX” προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “δόξα” (άποψη, αντίληψη, φήμη) και “παράδοξο”. Αναφέρεται στη φιλοδοξία της σύγχρονης τέχνης να αμφισβητήσει κάθε τυπικό και καθορισμένο περιορισμό. Το DOX επίσης αποτελεί αναφορά και στις παρακείμενες αποβάθρες της περιοχής του Holešovice όπου βρίσκεται η γκαλερί, σε συνδυασμό με την βιομηχανική “κληρονομιά” της αρχιτεκτονικής του κτηρίου.
Τι οδήγησε στην ιδέα της δημιουργίας ενός τέτοιου χώρου στην Πράγα; Στην Τσεχία υπήρχε έλλειψη ενός ανεξάρτητου ιδρύματος που θα εστιάζει στη σύγχρονη τέχνη, την αρχιτεκτονική και το design. Η σύγχρονη τέχνη προϋποθέτει τόσο ευελιξία όσο και μεγάλους εκθεσιακούς χώρους που να καλύπτουν τις ανάγκες παρουσίασης εγκαταστάσεων και διαφόρων μέσων. Το DOX, σαν ένα μοντέρνο και λειτουργικό κέντρο, ανταποκρίνεται σε αυτά τα κριτήρια, ενώ όσον αφορά στο στόχο και την χωρητικότητά του, είναι μοναδικό στην Τσεχία.
Ποιο είναι το επίκεντρο δράσης του DOX; Ο κύριος στόχος του κέντρου είναι να προωθήσει την σύγχρονη τέχνη στο ευρύτερο θεματικό πλαίσιο των ζητημάτων που επηρεάζουν τον κόσμο σήμερα. Το πρόγραμμα εστιάζει στην ανταλλαγή και τη συνύπαρξη διαφόρων καλλιτεχνικών δομών και μέσων – από ζωγραφική, γλυπτική και αρχιτεκτονική, μέχρι design, φωτογραφία φίλμ, βίντεο και νέα μέσα.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ του DOX και άλλων οργανισμών σύγχρονης τέχνης στην Τσεχία; Το DOX εκπροσωπεί ένα μοντέλο που είναι κοινό στο εξωτερικό αλλά μοναδικό στην Τσεχία: σαν μία ιδιωτική πρωτοβουλία είναι έτοιμο να αποτελέσει τον σύνδεσμο ανάμεσα στον κόσμο της τέχνης και εκείνον της οικονομίας. Είναι επίσης μοναδικό ως προς την πολύπλοκη προσέγγισή του προς τις ανάγκες της σύγχρονης τέχνης. Ο εκθεσιακός χώρος επιτρέπει την παρουσίαση εκθέσεων τόσο μεγάλης όσο και μικρής κλίμακας. Επίσης περιλαμβάνει καφετέρια και μαγαζί design όπου παρουσιάζεται μία ευρεία συλλογή των σημαντικότερων Τσέχων designers, καθώς και ένα τακτικό πρόγραμμα συζητήσεων, δίνοντας στους επισκέπτες πολλές αφορμές για να βρεθούν στον χώρο.
Ποια είναι η γνώμη σου για την σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή στην Τσεχία; Πώς θα ήθελες να εξελιχθεί; Θα ήθελα να δω μία σκηνή που θα νιώθει ότι παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην κοινωνία, ότι δεν είναι στο περιθώριο του ενδιαφέροντος. Αυτή τη στιγμή υπάρχει έλλειψη ανθρώπων ικανών να πιέσουν και να απαιτήσουν κρατική υποστήριξη στην τέχνη.
Ποιοι θεωρείς ότι είναι οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της σύγχρονης τέχνης στην Τσεχία σήμερα; Είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς κάτι τέτοιο χωρίς να έχει μεγάλη πείρα. Ο Jaroslav Andel, καλλιτεχνικός διευθυντής του DOX, επιλέγει ενδιαφέροντα πρότζεκτ Τσέχων καλλιτεχνών. Μπορώ μόνο να προτείνω, σύμφωνα με τα προσωπικά μου κριτήρια, δύο ονόματα που καλό θα ήταν να σημειώσετε, τους Frantisek Matousek και Michal Gabriel.
Πιστεύεις ότι η Πράγα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ανερχόμενο κεντρικό σημείο στην Ευρωπαϊκή αγορά τέχνης, σαν το Βερολίνο για παράδειγμα; Το Βερολίνο είναι ένα εξαιρετικό δημιουργικό εργαστήριο αλλά το εμπόριο λαμβάνει χώρα σε πόλεις όπως το Ντύσελντορφ ή το Μόναχο. Η Πράγα δεν έχει τις προοπτικές μεγάλης αγοράς, αλλά διαθέτει πολλή δημιουργική ενέργεια.
Πόσο ενημερωμένους σε θέματα σύγχρονης τέχνης θεωρείς τους Τσέχους; Το τσέχικο κοινό είναι καλά ενημερωμένο, χωρίς να έχει απαραίτητα άμεση γνώση της διεθνούς σύγχρονης εικαστικής σκηνής, καθώς κάτι τέτοιο απαιτεί ταξίδια στο εξωτερικό. Το DOX μπορεί να συμβάλλει σε αυτό, φέρνοντας περισσότερη σύγχρονη τέχνη και διευκολύνοντας την άμεση εμπειρία.
Τι να περιμένουμε να δούμε στις επόμενες εκθέσεις σας; Δύο εκθέσεις που θα παρουσιάσουν σύγχρονους αρχιτέκτονες και το πρότζεκτ των Τσέχων καλλιτεχνών Lukas Rittstein και Barbora Slapetova. Τα μεγάλου μεγέθους γλυπτά του Rittstein και οι φωτογραφίες της Slapetova είναι εμπνευσμένα από την τέχνη των φυλών της Νέας Γουινέας. Το εκθεσιακό πρόγραμμα για το 2009 περιλαμβάνει σύγχρονη τέχνη που διερευνά τα όρια μεταξύ φόρμας και μέσου.
Πώς φαντάζεσαι το DOX σε μερικά χρόνια από τώρα; Η ιδέα μας είναι να γίνει το DOX ένα αδιαχώριστο κομμάτι της τσέχικης κουλτούρας και να συμβάλλει στην είσοδο της Πράγας στον χάρτη της διεθνούς σύγχρονης τέχνης._