Με αφορμή την ατομική του έκθεση «Ghost Beggar», που παρουσιάζεται στην γκαλερί Kalfayan, ο εικαστικός Κωστής Βελώνης γράφει για αυτό που τον ενέπνευσε, για την ιδιαίτερη γοητεία του loser πιερότου και για το πώς τον επηρέασε η καραντίνα.
Πριν από λίγα χρόνια, όταν κατέβαινα στις κεντρικές αρτηρίες της Αθήνας, συναντούσα μια κατηγορία ζητιάνων που είχαν την ίδια ενδυματολογική επιλογή, ντυμένοι στ’ άσπρα, με λευκή πούδρα στο πρόσωπό τους.
Τυπικά είχαν το look των street entertainers αλλά δεν εκδήλωναν καμία δεξιοτεχνία και το μόνο που έκαναν ήταν να κυκλοφορούν με ένα καλάθι στο χέρι. Με είχε εντυπωσιάσει η κραυγαλέα τους παθητικότητα σε σχέση με την εκκεντρική εμφάνισή τους.
Σχετικά πρόσφατα, καθώς ξεφύλλιζα έναν κατάλογο που παρήγγειλα, ανακάλυψα ένθετη μια φωτογραφία που ήταν κρυμμένη και η οποία έδειχνε ένα πορτρέτο του διάσημου μίμου του 19ου αιώνα Baptiste Deburau, τον οποίο ενσάρκωνε ο ηθοποιός Jean-Louis Barrault, στη γνωστή ταινία του Marcel Carné «Τα παιδιά του παραδείσου». O Jean-Louis Barrault ως πιερότος, ντυμένος και πουδραρισμένος και αυτός στα λευκά, είναι η τυποποιημένη φιγούρα του θλιμμένου κλόουν, αυτού που διακρίνεται για την παθητικότητα και την άβουλη φύση του, του πάντα εξαπατημένου από τους άλλους παλιάτσους. Αυτή η σύμπτωση και οι συνειρμοί που αναδύθηκαν καθόρισαν την υλοποίηση αυτής της ενότητας της έκθεσης. Αν σύμφωνα με το παρακμιακό κίνημα είμαστε όλοι κλόουν, ο τύπος του πιερότου αντανακλά τον ανώνυμο πολίτη του δυτικού κόσμου που εξαφανίζεται μέσα στο πλήθος. Στην προτροπή του περιοδικού να είμαι περισσότερο απολογητικός, θα πρόσθετα ότι μ’ έχει απασχολήσει η οντολογική ταυτότητα του κλόουν σε προσωπικό επίπεδο και εδώ, για να θυμηθούμε τον Νίτσε, ο γελωτοποιός ως κλόουν είναι πρόγονος του καλλιτέχνη.
Σε μια εποχή που η θεατρικότητα στη συμπεριφορά ή αλλιώς ο κοινωνικός μιμητισμός είναι προϋπόθεση για την επιβίωση, η εστίαση στον πιερότο μπορεί να εμπεριέχει και μια αναζήτηση αυθεντικότητας, με την έννοια ότι αυτός που είναι loser στο σύνολο της ζωής του – όπως το θέλει η γαλλική μετεξέλιξη της commedia dell’arte για τον πιερότο, απέναντι σε έναν πανούργο και ικανό ψεύτη αρλεκίνο – οφείλει αυτήν του την ιδιότητα εν μέρει στην ειλικρίνεια του χαρακτήρα του. Ο πιερότος είναι γνήσιος και απροσποίητος μέσα στην αγαθότητά του. Είναι αξιοσημείωτο ότι το δικό του «μασκάρεμα» δεν εμπεριέχει τη μάσκα, όπως στους άλλους τυποποιημένους κωμικούς ήρωες, και καλύπτεται με κάποια ρητορική του άχρωμου και της λευκότητας, στην οποία τονίζεται η εσώκλειστη και απόκοσμη φύση του εαυτού του. Ο λευκός κλόουν, αν και εξαφανισμένος από τις στοιχειώδεις απαιτήσεις της πραγματικότητας, αναπτύσσεται σε έναν παράλληλο κόσμο, τον οποίο ονειροπολεί κυρίως τις βραδινές ώρες κάτω από τη διακριτική χλωμάδα του φεγγαριού. Αυτό με σαγηνεύει και δεν αποκλείω ότι με κάποια ναρκισσιστική πρόθεση, για πολλά χρόνια, ενστερνιζόμουν αυτές τις συνθήκες και ίσως οι μοναδικές εξαιρέσεις στην τωρινή μου ζωή είναι εκείνες οι στιγμές που με την έκπληξη ενός γερο-σαλτιμπάγκου, όπως θα έλεγε και o Baudelaire, θαυμάζω τα καπρίτσια της κόρης μου Μάγιας.
Η αποδραματοποίηση της καθημερινότητας λόγω των περιοριστικών μέτρων, με την έννοια ότι ο περιπετειώδης βίος δραστηριοποιείται εκτός σπιτιού, με έφερε κοντύτερα με το πνεύμα των ταινιών του Jacques Tati, όπου δε συμβαίνει απολύτως τίποτα αλλά μάλλον μπορεί να συμβούν και τα πάντα. Εξάλλου, η παραγωγή της γλυπτικής επιβάλλει τον οικιακό περιορισμό, οπότε δεν υπήρξε ποτέ η επιθυμία για πολλές μετακινήσεις. Η χειρότερη στιγμή αυτό το διάστημα ήταν και είναι οι τηλεδιασκέψεις, με ή χωρίς τεχνικά προβλήματα. Μισείς το laptop και νιώθεις ευγνωμοσύνη στον Alexander Graham Bell για την αξία της τηλεφωνικής κλήσης.
Ο Κωστής Βελώνης είναι εικαστικός. Η ατομική του έκθεση «Ghost Beggar» παρουσιάζεται στην γκαλερί Kalfayan έως τις 26/09. Από τις 27/06 έως την 01/11 παρουσιάζεται η έκθεσή του «199» στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Σφαγεία Ύδρας.
thefolkloreoftheuniverse.blogspot.com
Φωτογραφίες: Natalia Maragkou