Σίγουρα ξέρετε τον Σαλβαδόρ Νταλί. Τι ξέρετε όμως για τη γυναίκα του, Gala; Μη φοβάστε, δεν πρόκειται να πέσουμε στο κλισέ ότι «πίσω από κάθε επιτυχημένο άντρα κρύβεται μια γυναίκα».
Αν δεν έχετε ακουστά την κυρία Νταλί, ας περάσουμε στις συστάσεις. Γεννημένη το 1894 στη Ρωσία ως Elena Ivanovna Diakonova, σε ηλικία 16 χρονών μολύνθηκε από το βακτήριο της φυματίωσης και στάλθηκε σε ένα σανατόριο της Ελβετίας. Εκεί βρήκε, εκτός από την θεραπεία, και τον έρωτα στο πρόσωπο του Paul Éluard (aka ένας από τους πατέρες του σουρεαλισμού στη Γαλλία). Απέκτησαν μια κόρη, αλλά η Γκαλά δεν έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μητρότητα. Αντίθετα, λίγο μετά τη γέννηση της, άρχισε να διατηρεί μια threeway σχέση με τον Éluard και τον καλλιτέχνη Max Ernst. Βέβαια, λίγα χρόνια μετά, γνώρισε τον Νταλί και μετά από μια σύντομη παράλληλη σχέση, κατέληξε μαζί του. Ως γυναίκα του, αλλά και ως μούσα και ατζέντισσα του.
Διαβάζοντας αυτό το σύντομο βιογραφικό της, βλέπουμε ότι δεν ήταν μια γυναίκα της εποχής της, όπως την ήθελε η κοινωνία. Σε ένα δριμύ άρθρο του, ο ιστορικός John Richardson την περιγράφει ως «δαιμονική αφέντρα» και «τέρας». Αυτά το σωτήριο έτος 1998. Γιατί τέτοιο μίσος για αυτή τη γυναίκα; Η ίδιος ο Νταλί φαινόταν να τη λατρεύει. Της αγόρασε μέχρι και κάστρο! Αλλά δεν είναι τα δώρα μόνα τους απόδειξη ότι η Gala δεν ήταν κάποια δαιμονική επιρροή. Αρκεί να δει κανείς φωτογραφίες τους μαζί. Φαίνονται να απολαμβάνουν ο ένας την ύπαρξη του άλλου τόσο πολύ, ακόμα και στο πέρας του χρόνου. Και εν τέλει, πολλά έργα του είναι ξεκάθαρα εμπνευσμένα από εκείνη- οπότε μπορούμε να εικάσουμε ότι χωρίς τη γυναίκα του, το έργο του δε θα ήταν το ίδιο και ο Νταλί που ξέρουμε μπορεί να μην υπήρχε.
Μια παρόμοια σκέψη έκανε και το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Καταλονίας, στη Βαρκελώνη, και προσπαθεί να παρουσιάσει την πλευρά της ιστορίας της Γκαλά, επαναπροσδιορίζοντάς την όχι μόνο ως μούσα, αλλά και ως συγγραφέα και καλλιτέχνη. Στην έκθεση παρουσιάζονται μια ποικιλία από έργα ζωγραφικής του Νταλί, φωτογραφίες τους μαζί και μερικά από τα γράμματα της σε οικογένεια, φίλους και εραστές, καθώς και ένα ημερολόγιο που πρόσφατα αποκαλύφθηκε από το κάστρο της στο Púbol. Το ημερολόγιο είναι συνειδητά λογοτεχνικό στο ύφος γραφής του, και μια επιστολή προς τον καλλιτέχνη René Crevel αποκαλύπτει ότι η Γκαλα ισχυρίστηκε ότι εργάζεται πάνω σε ένα μυθιστόρημα – αν και δεν έχει βρεθεί χειρόγραφο.
Ενώ ο Dali ήταν το πρόσωπο της επιχείρησης, η Gala του έδωσε υπόσταση και το προώθησε. Ο Dalí αναγνώρισε σίγουρα τη συμβολή της, υπογράφοντας μερικά από τα έργα του “Gala Salvador Dalí” (που έδωσε στην έκθεση τον τίτλο της). Μπορεί η Gala, έχοντας παράξει μηδαμινή τέχνη (απ΄όσο γνωρίζουμε), να θεωρηθεί πραγματικά καλλιτέχνης; Ισως όχι. Αλλά αυτή η έκθεση δείχνει πόσο ο Σαλβαδόρ Ντάλι – και η τέχνη του – εξαρτήθηκε από την ισχυρή της προσωπικότητα. Και πόσο αστείο είναι να την κατακρίνουμε επειδή δε φοβήθηκε να συνυπάρξει με μια άλλες ισχυρές προσωπικότητες σπουδαίων ανδρών.
Από τη Μαρία Δάτσικα