Το έργο «Σβησμένο Σχέδιο Ντε Κούνιγκ» (Erased de Kooning Drawing) του Robert Rauschenberg που παρουσιάστηκε το 1953 στη γκαλερί Stable της Νέας Υόρκης, θεωρείται τομή στην ιστορία της τέχνης.
Το έργο δεν είχε την παραδοσιακή κατασκευή που όλοι φαντάζονται, καθώς o καλλιτέχνης πήρε την γόμα του, αντί για το μολύβι του, και έσβησε ένα σχέδιο κάποιο άλλου καλλιτέχνη! Αυτή, η “νέο – ντανταϊστική” ενέργεια θέτει δύο μεγάλα ερωτήματα: «Ποιος, τελικά, είναι ο καλλιτέχνης του έργου;» και «Πρόκειται για ένα έργο ή δύο έργα;».
Αρχικά, ο Rauschenberg είχε ξεκινήσει να σβήνει δικά του έργα, όμως δεν του φάνηκε και τόσο αποδοτικό, οπότε αποφάσισε να προσεγγίσει έναν γνωστό καλλιτέχνη, για να κάνει σημαντικό το νέο του εγχείρημα. Έτσι ζήτησε μια μέρα ένα σχέδιο του Δανού καλλιτέχνη Willem de Kooning, που ήταν και ένας καλλιτέχνης που θαύμαζε. Του δήλωσε από την αρχή ότι ήθελε ένα σχέδιο για να το σβήσει. Ο Rauschenberg κατάφερε να πείσει τον de Kooning, ο οποίος του έδωσε κάποια σχέδια που είχε κάνει με κάρβουνο, μελάνι και μολύβι. Κάποια ήταν δύσκολο να τα σβήσει ενώ κάποια άλλα που ήταν σχεδιασμένα με μολύβι ήταν πιο εύκολο. Χρειάστηκαν δύο μήνες, για να καταφέρει ο Rauschenberg, να σβήσει τελείως το σχέδιο του de Kooning. Αξίζει να σημειωθεί, πως ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε πολλά είδη γόμας ή άλλων προϊόντων, για να εξαφανίσει το αρχικό σχέδιο.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα σχέδιο όχι σε τόσο λευκό χαρτί, με αμυδρά υπολείμματα μελάνης και μολυβιού, που έχουν σχηματίσει ραβδώσεις στο χαρτί και γυαλάδες από τα υπολείμματα της γόμας, ενώ από κάτω υπάρχει μια ετικέτα που γράφει “Σβησμένο σχέδιο de Kooning”/ Robert Rauschenberg/1953”, την οποία πρόσθεσε ο Jasper Johns, σε συνεννόηση με τον Rauschenberg. Έτσι μπορούμε να πούμε πως για την δημιουργία του έργου έλαβαν μέρος τρεις καλλιτέχνες, ο de Kooning, που έδωσε το σχέδιο, ο Rauschenberg, που έσβησε το σχέδιο και σχημάτισε μικρά σχεδιάκια, από τις γυαλάδες που άφησε η γόμα και ο Johns που έφτιαξε την ετικέτα.
Το έργο παρουσιάστηκε το 1953 μαζί με αρκετούς από τους Λευκούς Πίνακες του καλλιτέχνη και οι κριτικοί το απέρριψαν ως «αδικαιολόγητα καταστροφική τέχνη».
Η ιδέα της καταστροφής ενός έργου από γνωστό καλλιτέχνη, όπως ο de Kooning, πήρε τις διαστάσεις σκανδάλου και έτσι ο Rauschenberg απέκτησε την φήμη του μηδενιστή ή μιας νέας μορφής ντανταϊστή. Το έργο αντιτίθεται στον τρόπο σκέψης, όπως είχε διαμορφωθεί μέχρι τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Στόχος του έργου ήταν να εξυμνήσει τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, καθώς αποδίδεται στη μοναδικότητα της χειρονομίας του καλλιτέχνη, που φαίνεται από τα υπολείμματα της γόμας.
Από την Αγγελική Μπάρα