Ο Auguste Rodin δεν μπόρεσε να χειριστεί ψύχραιμα τον προσωρινό χωρισμό του από τη γλύπτρια Camille Claudel, μετά από μία διαφωνία που είχαν. «Σε μία μόνο στιγμή αισθάνομαι τη φοβερή σου δύναμη», της έγραψε σε μία παθιασμένη επιστολή το μακρινό 1883. «Σαν ατρόμητη τρέλα, έτσι έρχεται το τέλος. Και δεν μπορώ να δουλέψω πλέον, γιατί ακόμη σ’ αγαπώ πολύ».
Παρόλα αυτά ο Auguste Rodin κατάφερε να εργαστεί καθ’όλη την περίοδο της μοναξιάς του, και μετουσίωσε την ερωτική του απογοήτευση σε μερικά αριστουργηματικά γλυπτά, όπως το διάσημο “The Kiss” (1882) και το “The Eternal Idol” (1890–93). Η καλλιτεχνική του εξωτερίκευση ήταν αντιστρόφως ανάλογη της στεναχώριας που προηγήθηκε, δίνοντάς μας μερικά διαμάντια της τέχνης του.
Όπως ο Rodin, έτσι κι άλλοι αμέτρητοι καλλιτέχνες σε όλη την ιστορία έχουν διοχετεύσει συναισθήματα καρδιάς πάνω στη δουλειά τους, με την ερωτική απογοήτευση να έχει λειτουργήσει σαν κίνητρο για μία ανώτερη δημιουργία. Τα έργα τέχνης που προκύπτουν, λειτουργούν σαν μία κάθαρση για τον καλλιτέχνη, ο οποίος καταφέρνει έτσι να διώξει από μέσα του τις πένθιμες σελίδες του παρελθόντος.
Ψάξαμε, λοιπόν, και βρήκαμε τέσσερις ακόμη διάσημους και ιδιαίτερα προσφιλείς στον κόσμο καλλιτέχνες, που κατάφεραν να μετατρέψουν τη θλίψη από την απώλεια ενός εραστή, σε αριστουργηματικά έργα τέχνης, που έγραψαν ιστορία.
Frida Kahlo, Little Deer (1946)
«Έχω υποστεί δύο σοβαρά ατυχήματα στη ζωή μου: την πρώτη φορά όταν με χτύπησε ένα διερχόμενο αμάξι, και το δεύτερο ατύχημά μου ήταν ο Diego», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η Frida Kahlo σε μία συνέντευξή της το 1951. Η Frida μιλούσε φυσικά για τον σύζυγό της και καλλιτεχνικό συνεργάτη Diego Rivera, με τον οποίο διατηρούσε μια παθιασμένη, αλλά και πολύ ασταθή ερωτική σχέση. Ο γάμος τους διαλύθηκε απότομα, και η ψυχολογία της Frida άλλαξε εν μία νυκτί. Ποτέ δεν μπόρεσε να αποδεχτεί την απιστία του Diego, γεγονός που την έφθειρε λίγο λίγο κάθε ημέρα.
Σχεδόν δέκα χρόνια μετά τον γάμο τους ο Diego σύναψε ερωτικό δεσμό με την αδερφή της γυναίκας του, κάτι που η Frida δεν μπόρεσε ποτέ να διαχειριστεί. Οι δυο τους χώρισαν προσωρινά για έναν χρόνο, το 1939, οπότε και η Kahlo ζωγράφισε το διάσημο έργο “The Two Fridas”, που ήταν μία εμφανής απεικόνιση αυτής της διάσπασης. Η αριστουργηματική αυτή ζωγραφιά είχε δύο αυτοπροσωπογραφίες της Kahlo: η μία αγαπούμε ακόμη τον Diego, και η άλλη τον απέρριπτε! Στα χρόνια που ακολούθησαν του χωρισμού, κι άλλα έργα της αναφέρονται στον πόνο που της προκάλεσε η σχέση της με τον Diego, όπως το “Little Deer” (1946), που δείχνει πόσο είχε ταλαιπωρηθεί ψυχικά και σωματικά.
Edvard Munch, Ashes (1894)
Ο Νορβηγός Συμβολιστής Edvard Munch συνήθιζε να χρησιμοποιεί τη βαθιά του αγωνία σαν έμπνευση για τη δουλειά του. Η ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε, οι υπαρξιακές ανησυχίες και οι πρόωροι θάνατοι αγαπημένων του προσώπων, έδωσαν ζωή σε πολλούς και εντυπωσιακούς πίνακές του. Κάποιοι από αυτούς εμπνεύστηκαν από τους θυελλώδεις έρωτες, που στιγμάτισαν τη ζωή του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1880, όταν ήταν 20 χρονών, ο Munch γνώρισε τη Millie Thaulow, μια μεγαλύτερη, παντρεμένη γυναίκα την οποία και είχε συναντήσει κρυφά. Ήταν απόλυτα προσηλωμένος σ’ αυτήν, με αποτέλεσμα όταν εκείνη έληξε το δεσμό τους, αυτός να καταρρακωθεί.
«Υποβλήθηκα σε ολόκληρη την καταστροφή της αγάπης και ήμουν για πολλά χρόνια σχεδόν τρελός», όπως έγραψε ο ίδιος γι’ αυτήν τη σχέση της νεαρής του ηλικίας. Έτσι ο Munch ζωγράφισε διάφορα έργα του, που ανταποκρίνονταν στη συναισθηματική του κατάσταση. Στο έργο του “Love and Pain” (1893–94) απεικονίζει μία γυναίκα με μορφή βαμπίρ και κόκκινα μαλλιά, που με την παραμυθένια ομορφιά της αποστραγγίζει τη ζωή από αυτόν.
Felix Gonzalez-Torres, “Untitled” (1991)
Ο conceptual καλλιτέχνης Felix Gonzalez-Torres περιέγραψε κάποτε το έργο του, ως «μία τεράστια συνεργασία με το κοινό». Τα διάφορα στοιχεία των εγκαταστάσεών του προορίζονταν να γίνονται για μία μόνο φορά, να αγγίζονται, να διαδίδονται και να μεταφέρονται στο σπίτι. Οι κοινωνικές ανησυχίες που εμφορούσαν, ενισχύονταν από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Αυτή η καλλιτεχνική ιδέα έφθασε στην αποκορύφωσή της το 1991, όταν ο καλλιτέχνης τοποθέτησε μία πολύ απλή και συνάμα δυνατή εικόνα σε 24 διαφημιστικές πινακίδες σε όλη τη Νέα Υόρκη. Έδειχνε, λοιπόν, ένα κενό κρεβάτι, όπου οι εντυπώσεις των δύο σωμάτων ήταν ακόμα διακριτές πάνω του: βαθιές, μαλακές εσοχές πάνω σε λευκά μαξιλάρια που έμοιαζαν με σύννεφα. Ο Gonzalez-Torres δημιούργησε αυτό το έργο τέχνης την χρονιά που ο συνεργάτης του, ο Ross Laycock, πέθανε από την ασθένεια του AIDS. Μέσα από αυτό έθιγε ταυτόχρονα την προσωπική θλίψη του καλλιτέχνη και τα καθολικά συναισθήματα όπως η αγάπη, η οικειότητα και η μοναξιά, καθώς και την πολιτική που περιβάλλει την κρίση του AIDS.
Lee Krasner, Charred Landscape (1960)
Μεταξύ του 1959 και του 1962, η abstract expressionist ζωγράφος Lee Krasner έκανε μια σειρά τεράστιων, στροβιλισμένων συνθέσεων, που συνήθως αποκαλούνται ως «Νυχτερινά Ταξίδια». Η καλλιτεχνική αυτή εξωτερίκευση ξεκίνησε αρκετά χρόνια μετά το θάνατο του συζύγου της, του Jackson Pollock, και οι καμβάδες εξέφραζαν ένα μεθυστικό μείγμα θραυσμάτων και απελευθέρωσης.
«Επιτρέψτε μου να πω ότι όταν ζωγράφισα ένα μεγάλο μέρος αυτών των έργων, κατέβαινα βαθιά σε κάτι που δεν ήταν εύκολο ή ευχάριστο», όπως η ίδια εξήγησε στον Richard Howard το 1979. Η σκιά του Pollock την ακολουθούσε για πολλά χρόνια, μετά τον θάνατό του. Οι σκοτεινές λωρίδες των έργων της, όπως του διάσημου “Charred Landscape” (1960), αντιπροσωπεύουν τη βαθιά μελαγχολία και την ανεξερεύνητη εξωστρέφεια.
Από τον Νικόλαο Μπάρδη