Λίγες ώρες μετά τη δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για επικείμενη πτώχευση της documenta, ο Adam Szymczyk, καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14 και η ομάδα του εξέδωσαν ανακοίνωση προς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Διαβάστε αναλυτικά την ανακοίνωση:
«Διαβάζουμε με έκπληξη τα άρθρα που δημοσιεύθηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου στην εφημερίδα HNA στο Kassel.
Παρουσιάζοντας τις απόψεις τους ως αντικειμενικά γεγονότα, επαναλαμβάνοντας εικασίες και μισές αλήθειες, οι δημοσιογράφοι κατηγόρησαν τον Adam Szymczyk, καλλιτεχνικό διευθυντή της documenta 14 και την Annette Kulenkampff, CEO της documenta gGmbH, ως υπεύθυνους για αυτό που χαρακτήρισαν ως επικείμενη πτώχευση εξαιτίας της έλλειψης διοικητικής ικανότητας και αποτυχίας της δημοσιονομικής εποπτείας εκ μέρους της ομάδας documenta gGmbH. Κανένας από τους δημοσιογράφους δεν ανέλαβε την ευθύνη να ελέγξει τα πραγματικά γεγονότα μαζί με τους δύο πρωταγωνιστές ούτε να αναζητήσει μια πιο σύνθετη εικόνα της κατάστασης.
Αναγνωρίζουμε την ευθύνη που συνδέεται με τη διοργάνωση μιας έκθεσης που χρηματοδοτείται εν μέρει από δημόσιους πόρους. Επιπλέον, η documenta 14 είναι δημόσια συλλογική και διακρατική, πέρα από τους μηχανισμούς τοπικής, περιφερειακής και εθνικής ταυτότητας και τα συστήματα χρηματοδότησης που συνδέονται με αυτά. Το επιχείρημα της ευθύνης και της λογοδοσίας πρέπει να γίνει κατανοητό υπό αυτούς τους όρους. Έχοντας αυτά στο νου, θέλουμε να διορθώσουμε τις λανθασμένες εντυπώσεις που προέρχονται από αυτήν την παραπλάνηση των δημοσιογράφων. Οι διαστάσεις και το προγραμματισμένο περιεχόμενο της documenta 14 προτάθηκαν από τον Adam Szymczyk στα τέλη του 2013. Η ιδέα για τους δύο χώρους, στην Αθήνα και στο Kassel, κοινοποιήθηκε σαφώς σε όλα τα υπεύθυνα τμήματα εκείνη την εποχή, δηλαδή όλους τους μετόχους, το εποπτικού συμβουλίου συμβούλιο της documenta gGmbH και την επιτροπή επιμελητών. Από τη στιγμή του διορισμού του, όλοι οι μέτοχοι ανέκαθεν εξέφρασαν την υποστήριξή τους για το σχέδιο και βρισκόταν πίσω από όλα τα βήματα που έγιναν στη διαδικασία της τετραετούς documenta 14. Πράγματι, αυτό ακριβώς ήταν το concept, με τις εγγενείς και προβλέψιμες προκλήσεις της, που έπεισε την ανεξάρτητη επιτροπή επιλογής να προτείνει τον Adam Szymczyk ως καλλιτεχνικό διευθυντή της documenta 14 τον Νοέμβριο του 2013. Οι μέτοχοι της documenta 14 χαιρέτισαν και ενέκριναν αυτήν την υποψηφιότητα και δεσμεύτηκαν για την εκπλήρωσή της. Εκείνη την εποχή καταλάβαιναν ότι αυτό το μεγάλο γεγονός τέχνης δεν μπορούσε πλέον να βασιστεί στην προσέλκυση του κόσμου στο Κάσελ, αλλά έπρεπε να εκτοπιστεί και να γίνει η ενσάρκωση της αλλαγής – προκειμένου να ξαναβρεί το σκεπτικό και τη νομιμότητά του – όπως μερικές από τις προηγούμενες documenta.
Ωστόσο, δεδομένων των γεγονότων των τελευταίων ημερών, πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η αποδοχή ήταν πολύ πιο περιορισμένη από ό, τι μας οδήγησαν να πιστέψουμε. Το γεγονός είναι ότι ο προϋπολογισμός και η διαρθρωτική χρηματοδότηση δεν έχει αλλάξει σημαντικά από το 2012, παρά το γεγονός ότι αυτό το νέο σχέδιο θα είχε αναγκαστικά σημαντικές και προφανείς συνέπειες από πλευράς χρηματοδότησης. Εκτός από μια προσαρμογή του προϋπολογισμού, η οποία συζητήθηκε το καλοκαίρι του 2016 και υλοποιήθηκε το χειμώνα του ίδιου έτους (το κόστος της οποίας θα καλυπτόταν από τους μετόχους και τα έσοδα των εισιτηρίωντης documenta 14), δεν θεωρήθηκαν απαραίτητα πρόσθετα κονδύλια για την κάλυψη του κόστους διοργάνωσης της έκθεσης σε δύο πόλεις για συνολικά 163 ημέρες της έκθεσης-μια ολόκληρη πόλη και 63 ημέρες περισσότερες από οποιαδήποτε προηγούμενη documenta.
Πιστεύουμε ότι είναι καιρός να αναρωτηθούμε για την αξία του καθεστώτος παραγωγής των μεγάλων εκθέσεων όπως της documenta. Θα θέλαμε να καταγγείλουμε το μοντέλο εκμετάλλευσης βάσει του οποίου οι μέτοχοι της documenta επιθυμούν να παραχθεί η «πιο σημαντική έκθεση του κόσμου». Οι προσδοκίες της αυξανόμενης επιτυχίας και οικονομικής ανάπτυξης όχι μόνο δημιουργούν συνθήκες εργασιακής εκμετάλλευσης αλλά θέτουν σε κίνδυνο την έκθεση να παραμείνει τόπος κριτικής δράσης και καλλιτεχνικού πειραματισμού. Πώς μπορεί να μετρηθεί η αξίας της παραγωγής της documenta;
Τα χρήματα που εισρέουν στην πόλη κατά τη διάρκεια της documenta υπερβαίνουν σε μεγάλο βαθμό το ποσό που δαπανά η πόλη και η περιφέρεια για την έκθεση.
Αποφασίσαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε και να παρέμβουμε συλλογικά για να προστατεύσουμε την ανεξαρτησία της documenta ως πολιτιστικού και καλλιτεχνικού δημόσιου θεσμού από πολιτικά συμφέροντα. Δυστυχώς, οι πολιτικοί προκάλεσαν την αναστάτωση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαδίδοντας μια εικόνα επικείμενης πτώχευσης της documenta και ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν ως «σωτήρες» μιας κρίσης που επέτρεψαν οι ίδιοι να αναπτυχθούν.
Λαμβάνουμε μια στάση ως εργαζόμενοι του πολιτισμού που έχουν επιτύχει την υλοποίηση αυτής της (σίγουρα αμφιλεγόμενης) δέσμευσης, την documenta14. Θέλουμε να υπερασπιστούμε την αλληλεγγύη μας με το έργο της Annette Kulenkampff και τη διοίκηση της documenta gGmbH.
Χωρίς πολιτική εξουσία, εμείς, ως διοργανωτές της εκδήλωσης, αγαπάμε τη θερμή υποδοχή και το ζωηρό ενδιαφέρον που έχει προκύψει από τις προσπάθειές μας. Δεν θα τις αγνοήσουμε από πολιτική σκοπιμότητα. Καλούμε τους ενδιαφερόμενους της documenta να προβληματιστούν. Ζούμε σε μια περίοδο όπου ο χρόνος και η ειρήνη είναι ελλιπείς. Η ελευθερία είναι κάτι που όλοι πρέπει να διατηρήσουμε. Μας φαίνεται πιο επείγουσα από ποτέ στον σημερινό κόσμο. Ως εκ τούτου, ζητάμε από όλους, είτε εμπλέκονται σε αυτή τη διαμάχη είτε όχι, να δείξουν αλληλεγγύη υπερασπιζόμενοι τις αξίες μιας ελεύθερης, κριτικής και πειραματικής documenta.
Σημειώσεις για τον Τύπο
Την προηγούμενη μέρα, ο δήμαρχος του Kassel εξέδωσε δήλωση στον Τύπο, στην οποία δεν διατυπώθηκαν αντιρρήσεις ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή του δημοσιεύματος της εφημερίδας HNA. Ο δήμαρχος διαβεβαίωσε ότι οι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν ένα πιθανό αρνητικό οικονομικό αποτέλεσμα, το οποίο είναι σίγουρα το σωστό βήμα.
Οι πρόσφατες προσπάθειές μας να διατυπώσουμε τη θέση της documenta 14 σε υπεύθυνους πολιτικούς αγνοήθηκαν. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14 και η ομάδα του έργου δεν θεωρήθηκαν ως συνέταιροι για διάλογο, αλλά ως παρευρισκόμενοι στη διαδικασία που ελέγχεται και εκτελείται αποκλειστικά από πολιτικούς παράγοντες και που έρχονται στο προσκήνιο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σύμφωνα με ένα σενάριο γραμμένο από πολιτικούς. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14, ο Adam Szymczyk παρευρέθηκε σε όλες τις προηγούμενες συνεδριάσεις του εποπτικού συμβουλίου του documenta gGmbH από το 2014, αλλά δεν έγινε δεκτός σε αυτή την έκτακτη συνεδρίαση του εποπτικού συμβουλίου στις 30 Αυγούστου 2017. Επίσης δεν κλήθηκε να συναντηθεί με τον νέο δήμαρχο του Kassel, ο οποίος προεδρεύει του Εποπτικού Συμβουλίου, από το διορισμό του στις 22 Ιουλίου 2017. Είναι αντιδημοκρατικό και αδιαφανές να αποκλειστούν οι δημιουργοί της documenta 14 από τις συζητήσεις για την τρέχουσα κατάσταση της documenta14 και το μεγαλύτερο ζήτημα, της ύπαρξης της documenta στο μέλλον. Πιστεύουμε ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων γύρω από την documenta, την έκθεση που έχει παγκόσμια σημασία, πρέπει να είναι δημόσια και διαφανής και να μην υπόκειται στην κλειστή πολιτική του υπουργικού συμβουλίου του κράτους της Έσσης και του δήμου του Κάσελ.
Περισσότερες από 330.000 επισκέψεις καταγράφηκαν στους χώρους έκθεσης στην Αθήνα. Ωστόσο, δεδομένου ότι οι περισσότερες από αυτές τις επισκέψεις δεν μπορούσαν να μεταφραστούν σε πωλήσεις εισιτηρίων, δεν υφίστανται για τους νομικούς φορείς της documenta.
Στο Kassel, η documenta 14 έχει ήδη προσελκύσει περισσότερους από 850.000 επισκέπτες. Οι εκθεσιακοί χώροι έχουν φτάσει στα όρια της χωρητικότητάς τους. Οποιεσδήποτε απαιτήσεις για περισσότερη ανάπτυξη προέρχονται από το όνειρο, η documenta να αποτελέσει έναν ακόμη μοχλό στην τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη – ένα γενικό αλλά κερδοφόρο θέαμα.
Με το να επιβάλλουμε απαιτήσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα για την documenta, αμφισβητούμε κατευθείαν το δημόσιο και κριτικό ρόλο του θεσμού. Αυτή η πολιτική ανατροπή της documenta δεν γίνεται με το να ζητάμε από τη διοργάνωση να εξυπηρετεί αποκλειστικά πολιτικά συμφέροντα αλλά με έναν υπόγειο αλλά εξίσου αποτελεσματικό τρόπο, ζητώντας από ένα δημόσιο πολιτιστικό ίδρυμα να γίνει κατά κύριο λόγο οικονομικός θεσμός που υπόκειται στους όρους του κέρδους και της οικονομικής επιτυχίας.
Στέλνουμε αυτή τη δήλωση στα γερμανικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης με την ελπίδα να δημιουργήσουμε μια στοχαστική συζήτηση και μια νέα ειδοποίηση για το τι διακυβεύεται.
The Artistic Director and the team of documenta 14
Adam Szymczyk, Artistic Director
Sepake Angiama, Head of Education
Pierre Bal-Blanc, Curator
Marina Fokidis, Curatorial Advisor
Hendrik Folkerts, Curator
Natasha Ginwala, Curatorial Advisor
Ayşe Güleç, Community Liaison
Candice Hopkins, Curator
Salvatore Lacagnina, Studio 14
Quinn Latimer, Editor-in-Chief of Publications
Andrea Linnenkohl, Curatorial Advisor
Bonaventure Soh Bejeng Ndikung, Curator at Large
Hila Peleg, Curator
Paul B. Preciado, Curator of Public Programs
Dieter Roelstraete, Curator
Erzen Shkololli, Curatorial Advisor
Elena Sorokina, Curatorial Advisor
Monika Szewczyk, Curator
Paolo Thorsen-Nagel, Sound and Music Advisor
Katerina Tselou, Curatorial Advisor
Ζητήσαμε από το γραφείο Τύπου της documenta14 την επίσημη μετάφραση του κειμένου της ανακοίνωσης αλλά δεν ήταν διαθέσιμη.
Ακολουθεί η επίσημη ανακοίνωση στα αγγλικά
We read with astonishment the articles that were published on September 12 in the HNA newspaper in Kassel.
Presenting their opinions as objective facts, reiterating speculations and half-truths, the authors portrayed Adam Szymczyk, the Artistic Director of documenta 14, and Annette Kulenkampff, the CEO of documenta gGmbH, as responsible for what they described as the imminent bankruptcy of documenta. According to them, this was caused by a lack of managerial capacity and a failure of financial oversight on the part of the team of documenta gGmbH. None of the journalists took their responsibility to check their facts with the two protagonists nor seek to gain a more complex picture of the situation.
We acknowledge the responsibility that comes with organizing an exhibition that is partly financed with public funds. Furthermore, documenta 14 is made public in a collective and transnational way, beyond the mechanisms of local, regional and national identities and the funding systems associated with them. The argument of responsibility and accountability has to be understood in these terms. With this in mind, we wish to correct the misleading impressions given by this misguided journalism. The dimensions and planned content of the documenta 14 project were proposed by Adam Szymczyk in late 2013. His concept of two venues, in Athens and Kassel, was clearly communicated to all responsible parties at the time, namely all the stakeholders, the Supervisory Board of documenta gGmbH, and the international selection committee. Since the moment of his appointment, all these stakeholders have continually expressed their support for the project and stood behind all steps taken in the process of this two-venue documenta 14. Indeed, it is exactly this concept, with its inherent and predictable challenges, that convinced the independent selection committee to propose Adam Szymczyk as Artistic Director of documenta 14 in November 2013. The stakeholders of documenta 14 welcomed and authorized this nomination and committed themselves to its fulfillment. They understood at that time that this great arts event could no longer rely on bringing the world to Kassel, but had to displace itself and become the embodiment of change—in order to rediscover its rationale and legitimacy—as some of the past editions of documenta did.
Given the events of the last few days, however, we must conclude that this approval was much more contingent and limited than we were led to believe. The fact is that the budget and structural funding has not substantially changed from 2012, despite the fact that this new project would necessarily have major and obvious implications on the financial side. Save for one budget adjustment, which was discussed in summer of 2016 and implemented in winter of the same year (the cost of which would be shared between the stakeholders and documenta 14 ticket sales) no additional funds were considered necessary to cover the costs of staging the exhibition in two cities over a total of 163 days of the exhibition—one entire city and 63 days more than any previous documenta.
In a spirit of collective reflection, we believe it is time to question the value production regime of mega-exhibitions such as documenta. We would like to denounce the exploitative model under which the stakeholders of documenta wish the “most important exhibition of the world” to be produced. The expectations of ever-increasing success and economic growth not only generate exploitative working conditions but also jeopardize the possibility of the exhibition remaining a site of critical action and artistic experimentation. How can the value production of documenta be measured?
The money flowing into the city through the making of documenta greatly exceeds the amount the city and region spend on the exhibition.
We have decided at this moment to speak out, and collectively take agency to protect the independence of documenta as a cultural and artistic public institution from political interests. Unfortunately, politicians have prompted the media upheaval by disseminating an image of imminent bankruptcy of documenta and at the same time presented themselves as the “saviors” of a crisis they themselves allowed to develop.
We take a stance as cultural workers who have accomplished the realization of this (certainly controversial) undertaking, documenta 14. We want to stand up in solidarity with the work of Annette Kulenkampff and the administration of documenta gGmbH.
Having no political power as such, we, as organizers of the event, wish to cherish the vivid reception and animated debate that has flowed from our efforts. We will not have them ignored by political expediency. We call upon documenta stakeholders for a moment of reflection. We are living in a moment where time and peace are in short supply. Freedom, artistic and other, is something that we all need to sustain. It seems to us more urgent than ever in today’s world. Therefore, we ask everyone, whether involved in this controversy or not, to show solidarity with us in defending the values of a free, critical, and experimental documenta.
We send this statement to German and international media in the hope of generating thoughtful discussion and a new awareness of what is at stake.
The Artistic Director and the team of documenta 14
Adam Szymczyk, Artistic Director
Sepake Angiama, Head of Education
Pierre Bal-Blanc, Curator
Marina Fokidis, Curatorial Advisor
Hendrik Folkerts, Curator
Natasha Ginwala, Curatorial Advisor
Ayşe Güleç, Community Liaison
Candice Hopkins, Curator
Salvatore Lacagnina, Studio 14
Quinn Latimer, Editor-in-Chief of Publications
Andrea Linnenkohl, Curatorial Advisor
Bonaventure Soh Bejeng Ndikung, Curator at Large
Hila Peleg, Curator
Paul B. Preciado, Curator of Public Programs
Dieter Roelstraete, Curator
Erzen Shkololli, Curatorial Advisor
Elena Sorokina, Curatorial Advisor
Monika Szewczyk, Curator
Paolo Thorsen-Nagel, Sound and Music Advisor
Katerina Tselou, Curatorial Advisor
NOTES TO THE PRESS
The day before yesterday, the Mayor of Kassel issued a statement to the press, in which no objection was expressed to the content and form of HNA reporting. The Mayor assured that the stakeholders are willing to deal with a possible negative financial outcome, which is certainly the right step to take.
Our recent attempts to articulate the position of documenta 14 to responsible politicians were ignored. documenta 14’s Artistic Director and the project team were therefore not considered as partners in dialogue, but as bystanders in the process controlled and executed exclusively by political actors and brought to public attention by the media, according to a scenario written by politicians. As Artistic Director of documenta 14, Adam Szymczyk was present as a guest in all previous Supervisory Board meetings of documenta gGmbH since 2014, but he was explicitly not admitted to this extraordinary meeting of the Supervisory Board on August 30, 2017. He also was not invited to meet and exchange with the new Mayor of Kassel, who presides over the Supervisory Board, since his appointment on July 22, 2017. It is undemocratic and non-transparent to exclude the makers of documenta 14 from discussions about the current state of documenta 14 and the larger issue of documenta’s existence in the future. We believe the decision-making process around documenta, the exhibition that has significance globally, should be public and transparent and not subject to the closed cabinet politics of the State of Hesse and the City of Kassel.
More than 330,000 visits were recorded at the exhibition venues in Athens. Nevertheless, since most of these visits could not be translated into ticket sales they do not exist for the legal stakeholders of documenta.
In Kassel, documenta 14 has already attracted more than 850,000 visitors. The exhibition venues have reached the limits of their capacity. Any demands for further growth spring from a dream of documenta to be yet another cog in the tourist and cultural industry—a generic yet profitable spectacle. By imposing growth demands on documenta we challenge the institution as a public and critical sphere. This political takeover of documenta is not being done by asking documenta to explicitly serve specific political agendas, but rather, in a subtler yet equally effective way, by asking a public cultural institution to become primarily an economic institution subject to the demands of profit and success.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ιωάννα Μαμάη