Τι συμβαίνει τελικά με αυτούς τους περίφημους μονόλιθους, που συνεχίζουν να εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του κόσμου;
Τελικά, έχει καμία σημασία; Ίσως, αν μπορούσαμε να το συσχετίσουμε με όσα ζούμε τελευταία, να καταλήγαμε στο ότι οι φωτογραφίες των «μονόλιθων» που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο είναι το απόλυτο meme του 2020: κανείς δεν είναι σίγουρος πώς φτιάχτηκαν και ποιος τους έβαλε εκεί, όλοι έχουν ασχοληθεί με αυτούς, κάποιοι προσπάθησαν να τους αποδομήσουν, χαρακτηρίζοντάς τους «σκουπίδια», κάποιοι άλλοι θυμήθηκαν τον Stanley Kubrick και το «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», φτάνοντας στο σημείο να μιλήσουν για εξωγήινους (ίσως οι εξωγήινοι να ήταν «μια κάποια λύσις»), υπάρχουν ακόμα κάποιοι που μας έδειξαν πώς φτιάχνονται, καταστρέφοντας το προαναφερθέν εξωγήινο όνειρο και, σιγά-σιγά, εμφανίζονται σε ολόκληρο τον κόσμο. Όπως περίπου και ο κορονοϊός.
Αλλά γιατί δε μας άφησαν να το ζήσουμε λίγο ακόμα; Να κάνουμε ακόμα μία τραβηγμένη υπόθεση, να προσπαθήσουμε να μαντέψουμε και να επιχειρηματολογήσουμε για το αν ο Banksy (ναι, υπήρξε και αυτή η θεωρία) κρύβεται πίσω από αυτά τα κατασκευάσματα, αν πρόκειται για μια διαφημιστική καμπάνια από εκείνες που προσπαθούν να μας ιντριγκάρουν (λες και – who cares), να θεωρητικολογήσουμε περί του τι είναι τέχνη και τι όχι, να φτιάξουμε μερικά memes ακόμα φωτοσοπάροντας πιθήκους μπροστά από αυτούς τους στύλους…
Γιατί η αλήθεια είναι ότι, ναι, κάποιοι έχουν ήδη εμφανιστεί και έχουν παραδεχτεί (ή ισχυριστεί) ότι ήταν εκείνοι που έφτιαξαν ορισμένα από αυτά τα έργα, και μάλιστα έχουν αρχίσει να πωλούν και αντίγραφά τους. Σε περίπτωση που ενδιαφέρεσαι, με 45.000 δολάρια μπορείς να κάνεις την αυλή σου σκηνικό του Kubrick.
Όλα ξεκίνησαν στις 18 Νοεμβρίου, όταν ο πρώτος μονόλιθος εμφανίστηκε μυστηριωδώς στην έρημο της Γιούτα στις ΗΠΑ, απ’ όπου και εξαφανίστηκε εξίσου μυστηριωδώς στις 27 του ίδιου μήνα. Λίγες μέρες αργότερα εμφανίστηκε ένας δεύτερος μονόλιθος σε μια πλαγιά στη Ρουμανία, έπειτα ένας ακόμα στην Καλιφόρνια, ακολούθησε ένας στο βρετανικό νησί Γουάιτ στη Μάγχη, άλλος ένας στο Βέλγιο, ενώ παρόμοιες κατασκευές έχει ήδη αναφερθεί ότι εντοπίστηκαν στη Γερμανία, την Ισπανία, την Κολομβία. Στο Γκλάστονμπερι, στο Ηνωμένο Βασίλειο και πάλι, ένας μονόλιθος είχε ένα στένσιλ σε στυλ Banksy αλλά έγραφε «Not Banksy» και, μόλις σήμερα, 11 Δεκεμβρίου, ένας ακόμα μονόλιθος βρέθηκε στην Αυστραλία, που μάλιστα έχει χαραγμένες επάνω του κάποιες συντεταγμένες που λέγεται ότι οδηγούν στον Trump Tower, και ακόμα ένας στην Πολωνία…
Τι συμβαίνει, λοιπόν;
Δυστυχώς, τα πράγματα είναι αρκετά πεζά. Κατ’ αρχάς, οι κατασκευές αυτές είναι λιγότερο εντυπωσιακές απ’ ό,τι δείχνουν. Για παράδειγμα, ο μονόλιθος στο Νησί Γουάιτ είναι φτιαγμένος από πλαστικό και τοποθετημένος σε μια ξύλινη βάση. Αλλά, το κυριότερο, μια καλλιτεχνική κολεκτίβα με την επωνυμία «The Most Famous Artist» έχει ήδη εμφανιστεί και ισχυριστεί ότι αυτοί ήταν που έφτιαξαν τους μονόλιθους των ΗΠΑ, δημοσιεύοντας φωτογραφίες από την κατασκευή τους και πουλώντας, μάλιστα, αντίγραφά τους για 45.000 δολάρια.
Ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι, όπως φαίνεται από τα Google maps, ο πρώτος μονόλιθος της Γιούτα ήταν εκεί από το 2016 και κανείς δεν τον είχε δει, καθώς ήταν σε περιοχή όπου δεν πατά ανθρώπινο πόδι… Η ανακάλυψή του έγινε φέτος από βιολόγους που έτυχε να περνούν από την περιοχή με ελικόπτερο και που αποφάσισαν να πλησιάσουν για να δουν καλύτερα αυτό που τους φάνηκε περίεργο.
Ποιος ήταν λοιπόν αυτός ο τόσο υπομονετικός καλλιτέχνης που άφησε το έργο του στην αφάνεια για τόσα χρόνια; Αυτή η κολεκτίβα; Πιθανόν. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι οι τελευταίοι μονόλιθοι, της Αυστραλίας και της Πολωνίας, ανέβηκαν στο Ιnstagram των The Most Famous Artist δε σημαίνει αυτονόητα ότι είναι και δικά τους δημιουργήματα.
O ιδρυτής της κολεκτίβας, βέβαια, Matty Mo, σε συνέντευξή του δήλωσε σαν άλλη Πυθία: «Είμαι εδώ για να πω: Δεν έφτιαξα τον μονόλιθο, αλλά και αρνούμαι ότι δεν έφτιαξα τον μονόλιθο. Είμαι τόσο η πηγή, όσο και ο τύπος που το εκμεταλλεύεται ως αποτέλεσμα των έργων τέχνης που δημιουργήσαμε για να τροφοδοτήσουμε την ιστορία που γιγάντωσε τον μύθο». Αν μη τι άλλο, σαφής.
Από την άλλη, εκείνοι που απομάκρυναν τον μονόλιθο της Γιούτα (δεν εξαφανίστηκε μυστηριωδώς, τελικά, υπάρχει βίντεο), τον χαρακτήρισαν «σκουπίδι». Αν ως σκουπίδι εννοοούμε οποιοδήποτε συνθετικό, ανθρώπινο κατασκεύασμα βρίσκεται πεταμένο μέσα στην άγρια φύση, τότε ναι, αυτοί οι μονόλιθοι είναι ίσως σκουπίδια. Ή μήπως αυτά τα λένε οι κυνικοί, για να υποβιβάσουν ένα έξυπνο δείγμα εννοιολογικής τέχνης, που αποφάσισαν να μιμηθούν κάποιοι σε διάφορα μέρη του κόσμου, δημιουργώντας ένα μυστηριώδες καλλιτεχνικό κίνημα;
Ο κριτικός του Guardian, πάντως, έχει ήδη χαρακτηρίσει τα έργα αυτά «κιτς παρωδίες μοντερνιστικής γλυπτικής», αλλά ιδιοφυή ως προς τον τρόπο που αναπαράγονται διεθνώς, καθώς, όπως λέει, «ποτέ δε χρειαζόμασταν το μυστήριο περισσότερο».
Θα μπορούσε, δηλαδή, κάτι που οραματίστηκε ένας καλλιτέχνης το 2016 να βρήκε επιτέλους ανταπόκριση και μιμητές στο 2020 της πανδημίας, χάρη στην ανάγκη μας για μυστήριο και τη δύναμη των social media…
Άβυσσος η ψυχή των εξωγήινων…
Με πληροφορίες από Guardian, The Independent, Insider, BBC