Κατά πόσο έχουμε παγιδευτεί στην ψηφιακή μας πραγματικότητα; Ζούμε στον κόσμο που όλοι ξέρουμε ή μέσα από τις διαδικτυακές μας περσόνες; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα διερευνά η έκθεση του Goethe-Institut Athens, “Weasel Dance”.
Για ένα και μόνο απόγευμα, στις 26 Μαρτίου, η ομάδα “Most Mechanics Are Crooks” παρουσιάζει την μετα-ψηφιακή πραγματικότητα μέσα από μία φαντασμαγορική έκθεση όπου avatars, memes και περσόνες παίρνουν ζωή αναζητώντας το νόημα της εποχής που διανύουμε. Εμείς μιλήσαμε με τους καλλιτέχνες της ομάδας τόσο για την έκθεση όσο και για την εισβολή των social media στην ζωή μας και μας έδωσαν μία μικρή γεύση από όσα θα δούμε σε λίγες μέρες στο Goethe-Institut Athens.
Πώς προέκυψε ο τίτλος “Weasel Dance” και σε τι επικεντρώνεται η έκθεση;
Ο χορός της Νυφίτσας (Weasel Dance) είναι μια υπνωτιστική χορογραφία. Κατά την διαδικασία του κυνηγιού, το μικρό σαρκοβόρο τρωκτικό επιδίδεται σε μια σειρά από αλλόκοτες κινήσεις και χειρονομίες, στροβιλίζοντας το κορμί της σε έναν σαγηνευτικό χορό με σκοπό τον υπνωτισμό του θύματός της. Ίσως ο χορός αυτός να μπορεί να ιδωθεί ως μια εύστοχη απεικόνιση της παγίδευσης που χαρακτηρίζει αυτό που ονομάζεται μετα-ψηφιακή συνθήκη. Παραμένουμε θαμπωμένοι από την πληθώρα των on-line ταυτοτήτων μας, τις logged-in προεκτάσεις, τη πρόσβαση σε υπηρεσίες cloud, θεωρώντας ότι έχουμε τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης, ότι διατηρούμε την αυτοκυριαρχία μας ενώ στη πραγματικότητα είμαστε τροφή για data processing, αλγοριθμικές προσαρμογές και machine learning. Βιώνουμε τη παγίδευση αυτή ως μια εμμονική και ταυτόχρονα δημιουργική συνθήκη. Η εκδήλωση που επιμελούμαστε στο Goethe-Institut Athens στις 26 Μαρτίου συγκεντρώνει μια πληθώρα καλλιτεχνών που εργάζονται μέσα στα πλαίσια της σχιζοφρενικής οικονομίας του διαδικτύου, κατασκευάζοντας περσόνες, avatars, alter-ego, παιχνίδια, συλλογικά σενάρια και ρόλους, αρχειοθετώντας συζητήσεις, παράγοντας μυθοπλασίες και «εναλλακτικές αλήθειες». Πρόκειται για Έλληνες καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν ως έδρα τους την Ελλάδα ή το εξωτερικό και βρίσκονται σε έντονο διάλογο με τη ψηφιακή κουλτούρα.
Πόσο θολά είναι κατά την γνώμη σας τα όρια μεταξύ πραγματικής και virtual ζωής και γιατί έχουμε επιτρέψει στο ίντερνετ να εισβάλλει τόσο έντονα στην καθημερινότητά μας; Πιστεύετε πως είμαστε έρμαια του διαδικτύου και των social media; Και αν αυτό ισχύει, κάθε μικρό ή μεγάλο γεγονός της ζωής μας καταλήγει τελικά ένα ακόμα meme;
Δεν υπάρχει δυνατότητα, αλλά ούτε επιθυμία, να μην εισβάλει το internet στην καθημερινότητά μας. Ωστόσο, το ερώτημα που θέτετε είναι το κατεξοχήν ερώτημα της μετα-ψηφιακής πραγματικότητας. Τι σημάδια έχει αφήσει πάνω μας η ψηφιακή επανάσταση; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ψηφιακής δικτύωσης και επικοινωνίας στα υποκείμενα, τα σώματα, την υλικότητα, τις σχέσεις και τις μορφές παραγωγής; Η ομάδα μας, που ηλικιακά προηγείται της γενιάς των digital natives, έχει βιώσει τις τεχνολογικές ρήξεις με ένα αρκετά μη-συστηματικό τρόπο. Η συνύπαρξη με τις διαδικτυακές προεκτάσεις μας δεν είναι πάντα η πιο πετυχημένη. Ως καλλιτέχνες αξιοποιήσαμε μορφές της παραπλάνησης, του δημόσιου ψέματος, της υπερταύτισης πριν αυτές μετατραπούν σε επικοινωνιακό καθεστώς της εποχής της μετα-αλήθειας. Αν ψάξει κανείς το ιστορικό μας θα βρει ψευδο-εταιρικές ταυτότητες, ψευδείς ακαδημαϊκές περσόνες, ψευδο-κινήματα, παραμυθοπλαστικά σενάρια. Φυσικά, πειραματιστήκαμε με τη μορφή πλασματικών περσόνων στα social media. Δεν είχαμε ποτέ τη ψευδαίσθηση ότι το τοπίο της ψηφιακής επικοινωνίας είναι ένα πεδίο ειλικρίνειας, ενσυναίσθησης και κοινότητας. Μία από τις ψευδαισθήσεις που γεννά η ψηφιακή εποχή είναι ότι υπάρχει, τάχα, μια άλλη ζωή, μια μη-αλλοτριωμένη μορφή ευεξίας που θα ανακτηθεί αν βάλουμε όριο στο ψηφιακό κόσμο.
Εν έτει 2019, πόσο εύκολο είναι να παραμείνουμε αληθινοί και αυθεντικοί και τι σημαίνουν εν τέλει αυτές οι λέξεις;
Από τη σκοπιά της καλλιτεχνικής πρακτικής, λέξεις όπως αλήθεια και αυθεντικότητα δεν αποτελούν πια ιδεώδη εδώ και δεκαετίες – και καλά κάνουν. Στην ιστοσελίδα μας θα βρείτε «Το Μανιφέστο της Νέας Ανειλικρίνειας» (the manifesto of new insincerity) το οποίο απαντά στις φωνές που λένε ότι, μετά τις τραυματικές εμπειρίες της post-truth εποχής, πρέπει να εγκαταλείψουμε τη χρήση της ειρωνείας, του ψέματος και της παραπλάνησης και να επιστρέψουμε στη διαύγεια, τη καλοσύνη, την ειλικρίνεια και την ουμανιστική ενσυναίσθηση. Σε αυτή την, κατά την άποψή μας, αντιδραστική αναδίπλωση αντιπροτείνουμε ένα νέο ορισμό τις ανειλικρίνειας. Εμείς λέμε ότι υπάρχουν και μη-ειρωνικές μορφές της μίμησης που δεν αναπαράγουν απλώς τις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις ενάντια σε υποκείμενα και ομάδες αλλά προκαλούν αναστάτωση, ανησυχία και, πάνω απ’ όλα αποσυνδέουν τις αναπαραστάσεις και τις ταυτότητες από το αναμενόμενο και επιβεβλημένο περιεχόμενό τους – πρόκειται για αυτό που η Ekaterina Degot ονομάζει unsettling mimesis.
Μιλήστε μας λίγο για την ομάδα σας, “Most Mechanics Are Crooks”. Ποια η ερμηνεία το ονόματός σας, ποιοι οι στόχοι σας και ποια είναι τα θέματα που σας απασχολούν;
Οι ΜΜΑC επέλεξαν το όνομα τους παίζοντας ντανταϊστικά στο εργαστήριό τους. Aφού επέλεξαν τυχαία τις λέξεις Most και Mechanics, ανοίγοντας ένα αγγλικό λεξικό, τις έψαξαν και είδαν πως το κυρίαρχο αποτέλεσμα αναζήτησης ήταν το Most Mechanics Are Crooks (Οι Περισσότεροι Μηχανικοί Είναι Απατεώνες). Πρόκειται λοιπόν για ένα ψηφιακό readymade, μια αληθοφάνεια που αποτελεί ωδή στην ανειλικρίνεια και την ατιμία. Στη πραγματικότητα είμαστε τέσσερις εικαστικοί που συνεργαζόμαστε ήδη αρκετά χρόνια και προσπαθούμε να ξαναβρούμε τη σχέση μεταξύ της ελληνικής και διεθνούς μετα-ψηφιακής καλλιτεχνικής σκηνής αναχαιτίζοντας την πολύ πρόσφατη «επιστροφή στις γκαλερί». Αυτό που βασικά λέμε είναι ότι η μετα-διαδικτυακή και μετα-ψηφιακή τέχνη δεν είναι απλά μια παραγωγή αισθητικά άρτιων αντικειμένων που μόλις βγήκαν από το fab lab για να μπουν στο λευκό εκθεσιακό κύβο. Μια από τις παρακαταθήκες μας είναι η πρόσφατη 6η Μπιενάλε της Αθήνας, στην οποία όλοι κάπως συμμετείχαμε, καθώς αναζήτησε μια πιο υβριδική πλαισίωση της ψηφιακής και μετα-ψηφιακής τέχνης, υπογραμμίζοντας τα πολιτικά διλήμματα και τις διελκυστίνδες της.
Ποιο μήνυμα, αν υπάρχει, θέλετε να περάσετε μέσα από την εκδήλωση “Weasel Dance” και τι θέλετε να κρατήσουν οι επισκέπτες από αυτήν;
Η εκδήλωση “Weasel Dance” υπηρετεί τη σταθερή ανάγκη να δημιουργούμε εμβυθιστικούς χώρους εντός των οποίων τα καλλιτεχνικά παραδείγματα συνυπάρχουν σε μια διαταραγμένη μεταξύ τους σχέση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο «πειράζουμε» το διαδικτυακό συνεχές. Οι ατμόσφαιρες που φιλοξενούμε περιέχουν πολλές δράσεις και performance, δεν κάνουμε ωστόσο ένα μπουρλέσκ. Μετατρέπουμε έναν θεσμικό χώρο, όπως αυτόν του ινστιτούτου Goethe σε κάτι τελείως διαφορετικό. Τον επισκέπτη υποδέχονται τα avatars της Αντιγόνης Τσαγκαροπούλου και το Θεόκλητου Τριανταφυλλίδη. Στο χώρο, ο επισκέπτης θα συναντήσει το 12ο εργαστήριο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, με επικεφαλής τον Poka Yio, να πειραματίζεται με τα ζωντανά παιχνίδια ρόλων. Δίπλα, θα συναντήσει την ανησυχητική παιδική χαρά του queer ποιητή Sam Albatros. Ο Βασίλης Βλασταράς και η Μαρία Γλύκα θα μετατρέψουν το hate speech της κρίσης σε μαγειρική εκπομπή ενώ ο Λυκούργος Πορφύρης θα δείξει τους θαυμαστούς τρόπους με τους οποίους το Κθούλου μιλάει, χρησιμοποιώντας το σώμα του. Η ιδέα του ζωικού βασιλείου, όπως έχει αναπαραχθεί από τα avatars και τα memes της ψηφιακής κουλτούρας ντύνει αλληγορικά το ευρύτερο κλίμα. Και ταυτόχρονα η όποια αλληγορία θα καταρρέει μέσα στον κατακερματισμένο ψηφιακό κόσμο των βιντεοπροβολών της Εύας Παπαμαργαρίτη, που χαρτογραφούν τη συνωμοσία ανάμεσα στο ψηφιακό και το ζωικό. Και πολλά άλλα που δεν θα είχε νόημα να αποκαλύψουμε από πριν. Η εκδήλωση θα κρατήσει μονάχα ένα απόγευμα-βράδυ.
Μάθε περισσότερα για την έκθεση Weasel Dance εδώ
Μάθε περισσότερα για την ομάδα Most Mechanics Are Crooks εδώ
Βρες τους στο Instagram εδώ
Από την Όλγα Κουτρουμάνου