To Archisearch.gr μίλησε με τον Henrique Câmara Pina, σκηνοθέτη της ταινίας Aires Mateus: Matter in Reverse το οποίο θα προβληθεί στο πλαίσιο του ADFF Athens στο Μουσείο Μπενάκη, την Κυριακή 29.4.2018 στις 16:45.
Λίγα λόγια για την ταινία Aires Mateus: Matter in Reverse
Το έργο των αρχιτεκτόνων του Aires Mateus καθρεφτίζει τη σύγχρονη εποχή – από την πολυπλοκότητα μέχρι και την αντίφαση της- μια δύσκολη κατάσταση να εκφραστεί στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Το μέγεθος του έργου που για πολλά χρόνια έχουν αναπτύξει, το επιβεβαιώνει!
Οι προτάσεις τους αναπτύσσουν μια γλώσσα με ισχυρό παγκόσμιο αντίκτυπο. Από αυτή την καθολικότητα αναδύεται μια προσαρμογή στην περιοχή με ριζωμένη την πορτογαλική παράδοση. Κάποιος βρίσκει στην ερμηνεία του έργου των Αρχιτεκτόνων Aires Mateus την όρεξη – σχεδόν επιθυμία – για μια κινηματογραφική οικειοποίηση: από την εφεύρεση ενός τόπου, την αντιπαράθεση μεταξύ σώματος και ύλης, τη σαφήνεια των παιχνιδιών της σκιάς, μέχρι την αναζήτηση μιας δικής του σιωπής. Το θέμα βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση.
Έτος: 2017
Διάρκεια: 65 λεπτά
Χώρα: Πορτογαλία
Σκηνοθεσία: Henrique Câmara Pina
Παρακολουθήστε το Trailer
Πώς ξεκίνησαν όλα; Τι σας ενέπνευσε στο έργο του Aires Mateus;
Η ταινία ξεκίνησε ως ένα σχέδιο από τρεις αρχιτέκτονες που ανήκουν σε ένα κέντρο έρευνας: η Maria João Soares, η Susana Tavares dos Santos και ο João Miguel Couto Duarte. Με εισήγαγαν στην αρχιτεκτονική του Aires Mateus και με προσκάλεσαν να δημιουργήσω και να κατευθύνω αυτή την ταινία. Αποφασίσαμε να προσεγγίσουμε το θέμα με έναν ασυνήθιστο τρόπο και να αποφύγουμε να κάνουμε μια ταινία που απευθύνεται μόνο σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την αρχιτεκτονική.
Αποφασίσαμε να σεβαστούμε και να εξερευνήσουμε ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του Aires Mateus: την υλικότητα του έργου του – και έτσι προσθέσαμε το ανθρώπινο σώμα. Το σώμα γίνεται το κοινό στοιχείο που συνδέει την αρχιτεκτονική, την ύλη, το κενό και τον τόπο.
Πόσο χρόνο χρειαστήκατε για να καταγράψετε όλο το υλικό για την ταινία;
Οι πρώτες συναντήσεις με το γραφείο Aires Mateus έγιναν το καλοκαίρι του 2015. Ξεκινήσαμε γυρίσματα σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, το Μάιο του 2016 και συνεχίσαμε μέχρι τον Ιανουάριο του 2017. Το μοντάζ πραγματοποιήθηκε μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στη δημιουργία της ταινίας Aires Mateus: Matter in Reverse;
Αντιμετωπίσαμε αρκετές προκλήσεις κατά την παραγωγή αυτής της ταινίας. Μία από αυτές ήταν ο τρόπος με τον οποίο ένας σύγχρονος χορευτής μπορεί να “εξηγήσει” την αρχιτεκτονική σε ένα κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με την αρχιτεκτονική, χωρίς δίνεται οποιαδήποτε λεκτική περιγραφή του αναπαριστώμενου. Αυτό σημαίνει ότι ο θεατής θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσει τις ιδέες που περιέχονται σε ένα κτίριο χωρίς κανείς να μιλήσει για αυτό το συγκεκριμένο κτίριο.
Μια άλλη πρόκληση που είχαμε ήταν ότι, επειδή υιοθετήσαμε μια εννοιολογική προσέγγιση για την απεικόνιση της αρχιτεκτονικής τους, έπρεπε να βρούμε έναν λογικό τρόπο να συνδέσουμε και τα οκτώ σπίτια που εμφανίζονται στην ταινία – έπρεπε να έχει νόημα. Ως δημιουργός, πέρασα αμέτρητες ώρες παρακολουθώντας όλο το βίντεο και τη συνέντευξη που κάναμε στον Manuel Aires Mateus, συνδέοντας ιδέες, ιδέες και τοποθεσίες, τόσο φυσικά τοπία όσο και αρχιτεκτονικά κτίρια.
Γνωρίζατε από την αρχή τον τρόπο με τον οποία θα απεικονίζατε την ποιητική διάσταση του έργου και της φιλοσοφίας του γραφείου Aires Mateus στην ταινία; Πώς έγινε η επιλογή των χορευτών και της μουσικής;
Από την αρχή, γνωρίζαμε ότι θέλαμε να έχουμε ένα ανθρώπινο σώμα που να αλληλεπιδρά με την αρχιτεκτονική, απλά δε γνώριζα σε τι βαθμό θα συνέβαινε αυτό.
Μία ημέρα μόνο πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα, καταφέραμε να έχουμε έναν σύγχρονο χορευτή μαζί μας κι έτσι αποφασίσαμε να έχουμε ακολουθίες χορού. Αλλά ξεπερνά το χορό – αυτό που κάνει η Teresa μας επιτρέπει να αποκτήσουμε μια διαφορετική αντίληψη για το χώρο, ανοίγει τη δυνατότητα σε μια φυσική αντίδραση στην αρχιτεκτονική μέσω της performance, δίνει στον θεατή μια αίσθηση αφής και υλικότητας, αποτελεί μια ποιητική σύνδεση μεταξύ όλων των στοιχείων της ταινίας.
Για τον Aires Mateus, το σώμα ορίζει την αρχιτεκτονική. Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι η σχέση μεταξύ της performance, του κινηματογράφου και της αρχιτεκτονικής;
Όπως στην ταινία, ο Manuel Aires Mateus επισημαίνει ότι το σώμα είναι αυτό που μας επιτρέπει να φανταστούμε την ελευθερία στην αρχιτεκτονική, αισθάνομαι ότι το ίδιο μπορεί να εφαρμοστεί στον κινηματογράφο.
Ακριβώς όπως το σώμα – και η ίδια η ζωή – είναι αυτό που κάνει την αρχιτεκτονική δυναμική, σε αντίθεση με κάτι στατικό χρονικά, το σώμα είναι αντίστοιχα και το στοιχείο που ενεργοποιεί την κίνηση στον κινηματογράφο.
Μπορούμε να καταλάβουμε για παράδειγμα τη σημασία της σωματικής performance στις ταινίες του Kurosawa. Δείχνει πώς είναι δυνατόν να επιτύχουμε κάθε είδους συναισθήματα μόνο με την κίνηση ενός ή πολλαπλών χαρακτήρων – είτε πρόκειται για έκφραση προσώπου είτε για κίνηση ολόκληρου του σώματος. Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικότερο από πολύπλοκες κινήσεις κάμερας ή περίπλοκους διαλόγους.
Εκτός των παραπάνω, το σώμα είναι επίσης το πρωταρχικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε στον Κινηματογράφο – πολύ πριν χρησιμοποιηθεί ο ήχος, η μουσική, οι κινήσεις της κάμερας και τα ειδικά εφέ, έπρεπε κανείς να διηγηθεί μια ιστορία και να προκαλέσει συναισθήματα μόνο μέσω του σώματος. Ως σκηνοθέτης, αυτό είναι το πρώτο πράγμα που κυριαρχεί. Έπειτα έρχονται τα υπόλοιπα.
Η προσωπική σας άποψη περί αρχιτεκτονικής άλλαξε μετά τη δημιουργία της ταινίας Aires Mateus: Matter in Reverse;
Οι απόψεις μου για την αρχιτεκτονική άλλαξαν πάρα πολύ, καθώς αυτή η ταινία ήταν επίσης μια εκπαιδευτική εμπειρία για μένα. Το γεγονός ότι δούλευα με τρεις πολύ έξυπνους αρχιτέκτονες, όπως οι συμπαραγωγοί μου, με βοήθησε πάρα πολύ – μου εξήγησαν τις έννοιες που ενυπάρχουν στο έργο του Aires Mateus και των άλλων αρχιτεκτόνων που δεν είχα ξαναμιλήσει ποτέ πριν. Είχα, επίσης, την ευκαιρία να ακούσω τους Manuel Aires Mateus, José Gil και Fernanda Fragateiro να μιλάνε για την αρχιτεκτονική, το χώρο, την κίνηση και την ύλη – και πώς όλα συνδέονται μεταξύ τους.
Τι ελπίζετε να αποκομίσουν οι θεατές του Aires Mateus: Το Matter in Reverse από την ταινία;
Ελπίζω ότι οι θεατές που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική θα ανακαλύψουν σε αυτή την ταινία μια διαφορετική οπτική – ίσως μια πιο συναισθηματική και ποιητική – για τη δουλειά που κάνουν. Και ελπίζω ότι εκείνοι που δεν έχουν ακαδημαϊκή ή επαγγελματική σχέση με την αρχιτεκτονική θα είναι σε θέση να εκτιμήσουν αυτήν την ταινία, να συλλάβουν την ομορφιά του έργου του Aires Mateus και να κατανοήσουν τις ιδέες πίσω από αυτό, κοιτάζοντας μόνο ένα σώμα που κατοικεί σε αυτό.
Η ταινία Aires Mateus: Matter in Reverse θα προβληθεί στο πλαίσιο του ADFF Athens στο Μουσείο Μπενάκη, την Κυριακή 29.4.2018 στις 16:45.
Κείμενο: Τίνα Μαρινάκη
Πηγή: Archisearch.gr