Τι παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό ο Martin Margiela;
Ο διάσημος Βέλγος σχεδιαστής μόδας Martin Margiela, του οίκου Maison Margiela, εγκαινιάζει μια σειρά 20 έργων του στην γκαλερί Lafayette Anticipations στο Παρίσι. Τα έργα, εμπνευσμένα σε μεγάλο βαθμό από το κίνημα του ντανταϊσμού, έχουν σαφώς έντονες επιρροές από τον κόσμο της μόδας. Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα…
Τι είναι ο ντανταϊσμός;
Ο ντανταϊσμός είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε στην Γαλλία τον 20ο αιώνα και από την πρώτη στιγμή τάχθηκε ενάντια στα στερεότυπα και την βαρβαρότητα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που είχε μόλις προηγηθεί. Αυτό το πέτυχε μέσα από μια αισθητική αναρχία και ένα εσκεμμένο παραλογισμό. Η λέξη “νταντά” χρησιμοποιήθηκε για να δώσει το όνομα στην καλλιτεχνική κίνηση χωρίς κάποιο προφανή λόγο.
Πολλές απόψεις έχουν διατυπωθεί για την προέλευση της λέξης. Άλλο λένε πως χρησιμοποιήθηκε επειδή σαν λέξη, σημαίνει σε πολλές γλώσσες κάτι διαφορετικό. Άλλοι πως οι δυο πρώτοι που ανακάλυψαν τον ντανταϊσμό ήταν ρουμανικής καταγωγής και χρησιμοποιούσαν συχνά στις συζητήσεις τους το “ντα, ντα” που σημαίνει ναι. Ο ίδιος ο ιδρυτής όμως του ντανταϊσμού, ο Ρουμάνος ποητής Τριστάν Τζαρά δίνει μια εξήγηση, που είναι και η πιο πειστική. “Μια λέξη γεννήθηκε, κανείς δεν ξέρει το πώς”.
Τι μπορούμε να δούμε στη συλλογή του Margiela;
Το πρώτο έργο που μας κάνει εντύπωση είναι το “Vanitas“. Το έκθεμα συγκεντρώνει μια σειρά από περούκες, τοποθετημένες στη σειρά, πάνω σε έναν ξύλινο πάγκο. Ο Margiela γενικότερα επιθυμεί την ανωνυμία (δεν φανερώνει το πρόσωπο του δημόσια – όσο περνάει από το χέρι του – ποτέ και πουθενά), πράγμα που δεν κρύβεται στις απρόσωπες σφαίρες του “Vanitas”.
Με διαφορετικό τρόπο αλλά με ίδια ένταση, το έργο “Red Nails” (με σαφείς επιρροές από τον καλλιτέχνη Claes Oldenburg που δημιουργεί καθημερινά αντικείμενα σε ογκώδεις διαστάσεις), δεν θα περάσει απαρατήρητο. Μια σειρά από τεράστια πλαστικά κόκκινα νύχια στηρίζονται σε έναν τοίχο ενώ μερικά από αυτά έχουν γλιστρήσει και πέσει στο δάπεδο.
Ποιος πραγματικά είναι ο Margiela;
Εκτός από την εμμονή με την ανωνυμία και το ευρηματικό ταλέντο του στο σχέδιο μόδας, ο Margiela είναι ένας άνθρωπος βαθιά φιλοσοφημένος. “Η δουλειά του σχεδιαστή μόδας είναι πολύ διαφορετική απ’ αυτή του καλλιτέχνη… Εμείς συνήθως δουλεύουμε με έναν τρόπο πολύ πιο συνεργατικό. Παρουσιάζουμε τη δουλειά μας δύο φορές το χρόνο, χρησιμοποιώντας το ίδιο μέσο, σεβόμενοι κάθε φορά την ανθρώπινη μορφή, μέσα στα όρια ενός βιομηχανικού πλαισίου…” είχε δηλώσει σε συνέντευξη του το 2008 στο περιοδικό “Interview“.
Η άποψη του για τους καλλιτέχνες είναι πολύ διαφορετική σε σχέση με τους σχεδιαστές, όπως βλέπουμε να φανερώνει στην ίδια συνέντευξη. “Οι καλλιτέχνες είναι πιο ελεύθεροι να καθορίσουν το μέσο με το οποίο θα επιλέξουν να εκφραστούν, τις περιόδους στις οποίες θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους… αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα τα πουλήσουν”.
Ο σχεδιαστής χωρίς πρόσωπο, όσο κι αν προσπαθεί, δείχνει καθαρά το “πρόσωπο” και το περιεχόμενο της ψυχής του στα 20 έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Αφαιρώντας το ανθρώπινο σώμα (που είναι το DNA της δουλειάς του ως σχεδιαστή), κάνει ένα μεγάλο βήμα στον κόσμο της τέχνης, που δεν έχει τους περιορισμούς της βιομηχανίας της μόδας.
Κείμενο: Χρήστος Χατζής