Ο Φοίνικας είναι ένα είδος δέντρου που για τον δυτικό κόσμο αποτελεί σήμα κατατεθέν του εξωτισμού, των μακρινών προορισμών και της γαλήνης. Αλήθεια, πόσοι από εμάς δεν ενθουσιαζόμαστε στη θέαση ενός φοίνικα, πόσοι από εμάς δεν έχουμε αναπαράγει έστω έναν στο Instagram λογαριασμό μας; Από την κηπουρική και την γκαρνταρόμπα μας και από καλλιτεχνικές απεικονίσεις μέχρι και μπρελόκ το σχέδιο του φοίνικα αποτελεί το πιο ποπ σύμβολο της σύγχρονης εποχής. Φοίνικες έχουν στολίσει αυλές του αμερικανικού Dallas παρέα με πλαστικά φλαμίνγκο τη δεκαετία του ’60, έχουν γίνει prints σε πουκάμισα και φορέματα που αναπαράγονται μέχρι και σήμερα καθώς και ταμπέλες καλοκαιρινών μπαρ με νέον φώτα.
Κάνοντας μια μικρή έρευνα στο διαδύκτιο ανακαλύψαμε κάποιες ειδήσεις πίσω στο χρόνο που αποδεικνύουν την αισθητική έλξη που ασκεί ο φοίνικας δεκαετίες τώρα, ακόμα και στην Ελλάδα. Μεγάλη ποσότητα φοινικοειδών εμφυτεύτηκε στους δημόσιους χώρους τη δεκαετία του ’80, όταν Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες εκείνης της περιόδου επισκέφτηκαν την Αθήνα, προκειμένου να υπογραφεί η ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Χρόνια αργότερα, με στόχο να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερους τουρίστες κατά την προετοιμασία για τους ολυμπιακούς αγώνες του 2004, τοποθετήθηκαν χιλιάδες φοίνικες που εισαγάγαμε κατά παραγγελία από την Αφρική. Η πλειοψηφία τους όμως αφαιρέθηκε αφότου ανακαλύφθηκε ότι μαζί τους έφεραν κόκκινα σκαθάρια που πλήττουν τα φοινικοειδή.
Φεύγοντας από τη χώρα μας εντοπίζουμε ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα φοίνικα που χρησιμοποιήθηκε ως τουριστική ατραξιόν, προσδίδοντας εξωτισμό και καλοκαιρινή διάθεση στο αστικό τοπίο μια πιο βόρειας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Πρόκειται για τον μεταλλικό φοίνικα που στέκεται στη διασταύρωση μεταξύ των κεντρικών δρόμων Nowy Świat και Al. Jerozolimskie της Βαρσοβίας. Η καλλιτέχνης Joanna Rajkowska ονόμασε το γλυπτό «Χαιρετισμοί από την Ιερουσαλήμ» καθώς το εμπνεύστηκε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της στο Ισραήλ.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο φαινόμενο της γοητείας που ασκεί ο φοίνικας επάνω μας. Ενώ θα έπρεπε ίσως να τον έχουμε συνηθίσει, η φωτογραφία ενός φοίνικα εξακολουθεί να μας προκαλεί το αίσθημα του θαυμασμού ενώ παράλληλα ανασύρει αναμνήσεις κι επιθυμίες απόδρασης από την καθημερινότητα. Χαρακτηριστικό είναι πως ακόμα και σήμερα στην διαδικτυακή εποχή των millennials, ένα post με φοίνικες στα social media θα συγκεντρώσει άμεσα και μαζικά θετικά σχόλια και αναρίθμητα likes. Μόνο στο Instagram το hashtag #palmrtrees συγκεντρώνει πάνω από πέντε εκατομμύρια φωτογραφίες.
Γιατί έχουμε λοιπόν αυτή την αισθητική και συναισθηματική εμμονή με τους φοίνικες; ‘Ίσως το παραπάνω να συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των αναπάντητων ερωτημάτων της ανθρωπότητας.
Μια πρώτη ρεαλιστική εξήγηση είναι ότι πιθανά, να έχει καταγραφεί συλλογικά στο μυαλό μας ως ένα μακρινό αλλά οικείο σύμβολο που αντικατοπτρίζει ένα σύνολο ιδεαλιστικών στιγμών και εμπειριών που θα θέλαμε να έχουμε. Ίσως πάλι να συνδέεται ως μια μεταφορική εικόνα με την αέναη ανθρώπινη ανάγκη κατάκτησης του ιδανικού. Έχει χρησιμοποιηθεί μάλιστα ως παράδειγμα-πρότυπο προσομοίωσης στην Αγία Γραφή: «Ο δίκαιος θα ανθίσει σαν το φοίνικα· Σαν τον κέδρο του Λιβάνου θα μεγαλώσει.» ψαλμός 92:12 όπως επίσης απονέμεται υπό τη μορφή χρυσού αγαλματίδιου, στο καλλιτεχνικά καταξιωμένο και διεθνούς κύρους φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών.
Όποια κι αν είναι η εξήγηση, σας παραθέτουμε εικόνες με φοίνικες που βρήκαμε στο Instagram, για να παρασυρθείτε σε καλοκαιρινά όνειρα.
Από το Θάνο Αραμπατζή
