Μετά το θάνατο της θρυλικής φωτογράφου Vivian Maier, άγνωστο φωτογραφικό υλικό της ίδιας έφερε στο φως της δημοσιότητας εικόνες της Νέας Υόρκης από τη δεκαετία του 1950 αλλά και στιγμές από την ταχύτατη αλλαγή της Αμερικής.
Γεννημένη το 1926, η Vivian Maier ήταν μία παραγωγική καλλιτέχνιδα που δημιούργησε ένα εκτενές αρχείο, το οποίο ανακαλύφθηκε μετά το θάνατό της, το 2009. Ατελείωτες αυτοπροσωπογραφίες και λήψεις από τους δρόμους βρέθηκαν σε μία βαλίτσα της ιδίας στο Σικάγο. «Ήταν μία απομονωμένη γυναίκα, πολύ μυστηριώδης», εξομολογείται η Anne Morin, η διοργανώτρια της έκθεσης Vivian Maier, στο Palazzo Pallavicini της Μπολόνια.
Η έκθεση που γίνεται στο όνομά της, δείχνει την ίδια ως τον απόλυτο και συνεχή μάρτυρα στους δρόμους της Αμερικής, δημιουργώντας μία αφήγηση μέσα από το μονόχρωμο φιλμ της. Πορτραίτα από ιδιαίτερους χαρακτήρες ήταν αυτό που κέντριζε πιο πολύ το φακό της Maier. «Ενδιαφερόταν να βλέπει πώς ταιριάζει μέσα στον κόσμο», λέει η Morin, ενώ οι έντονα γεωμετρικές συνθέσεις της δείχνουν την περιέργεια που είχε για τους άλλους. Ένας άνδρας που στεκόταν πάνω στο χέρι του, ενώ είναι πλαισιωμένος από σωρούς εφημερίδων και περιοδικών, φαίνεται ότι προσέλκυσε τη Maier.
Σε κάποια άλλη φωτογραφία φαίνεται να κατασκοπεύει τη συνάντηση δύο ανδρών, οι οποίοι τρώνε μαζί σε ένα εστιατόριο, το Chop Suey. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Morin, «Η καθημερινότητα ήταν το πλαίσιο, στο οποίο η δουλειά της ήταν πιο δυνατή. Όταν βρισκόταν έξω από το σπίτι της, με έναν τρόπο απομακρυνόταν από το εξωτικό στοιχείο της πόλης, της χώρας, του πολιτισμού».
Η Maier δημιούργησε τη δουλειά της μόνη της, χωρίς να έχει καν κοινό. «Αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα, είναι το γεγονός ότι δεν πέταξε τίποτα στα σκουπίδια. Και θα μπορούσε!», επιμένει η Morin. «Θα μπορούσε να τα έχει καταστρέψει όλα, αλλά τα άφησε. Άφησε ανοιχτή την πόρτα σε κάποιον που θα τα βρει και θα κάνει κάτι με τη δουλειά της», συμπληρώνει. Ενώ συνεχίζει λέγοντας ότι, «Πιθανότατα θα ήταν χαρούμενη! Αλλά δεν θα χαιρόταν καθόλου να δώσει μία συνέντευξη Τύπου. Της δίνουμε ζωή μετά το θάνατό της, δημιουργούμε μία ζωή μέσα από τα έργα της».
Χρησιμοποιώντας τη Rolleiflex κάμερα της, πάντοτε κοιτούσε προς τα κάτω και ποτέ δεν είχε κοντινή οπτική επαφή με τα αντικείμενα της. Τόσο στην εργασία της, όσο και στη φωτογραφία της, είχε την ίδια περιοδικότητα. Δηλαδή, ήταν πάντα τόσο αφοσιωμένη, όσο απόμακρη, αλλά ήταν και τόσο παρούσα, όσο αόρατη. Σε μία εντυπωσιακή λήψη δε φαίνεται τίποτα άλλο, παρά μια σκιά, αλλά με μία πιο κοντινή παρατήρηση στέκεται ψηλή και δυνατή στη μικροσκοπική αντανάκλαση ενός ψεκαστήρα κήπου.
«Το σημαντικό είναι ότι μέσα από αυτές τις αφηρημένες φάσεις, δημιουργεί αναπαραστάσεις του εαυτού της μέσα από τη σκιά, πράγμα που αποτελεί πλέον ένα είδος υπογραφής. Ακόμα και σε ένα προσωπικό της πορτραίτο συμβαίνει ακριβώς αυτό, υπάρχει πάντα κάτι ενοχλητικό στις εικόνες της, είτε κάτι θα αντανακλά, ένας καθρέφτης, φως, μία σκιά – κάτι που δεν είναι ξεκάθαρο. Υπάρχει πάντα κάτι που αποτυπώνει την αντανάκλαση του προσώπου της», σύμφωνα με τα λόγια της Morin.
Κείμενο: Κωνσταντίνα Ράικου