Ποιος μπορεί να ξεχάσει τα κομψά, πολύχρωμα φορέματα που φορούσε η Maggie Cheung στην ταινία του Wong Kar-Wai «Ερωτική επιθυμία» (In the mood for love);
Η μουσική του Shigeru Umebayashi; Το βραδύκαυστο, κλειστοφοβικό και ψυχοπλακωτικό ρομάντσο; Τα αργά πλάνα της σκάλας που μας έκαναν να κρατάμε την ανάσα μας;
Η αλήθεια είναι ότι, ειδικά αν είσαι fan του Wong Kar-Wai, μπορείς να βλέπεις και να ξαναβλέπεις και να μιλάς για πάντα για αυτήν την ταινία του που έκανε την πρεμιέρα της το 2000 στις Κάννες και συγκέντρωσε πολλά διεθνή βραβεία, σφραγίζοντας το είδος του ρομαντικού δράματος.
Αλλά το στυλ της λεπτεπίπλεπτης Maggie Cheung είναι που έχει μείνει πραγματικά αξέχαστο. Γιατί δεν ήταν μόνο ότι κυκλοφορούσε στο σύμπαν του φιλμ με μια σειρά από υπέροχα, κομψά φορέματα· ήταν και ότι τα φορέματά της, τα κινέζικα cheongsams, όπως λέγονται, πρωταγωνιστούσαν επίσης στην ταινία, συμπληρώνοντας, υπογραμμίζοντας, εκφράζοντας τη διάθεση και τα συναισθήματα της ηρωίδας.
Η υπόθεση διαδραματίζεται στο Χονκ Κονγκ του 1962 και η ηρωίδα που υποδύεται η Cheung, η Su Li-zhen ή κυρία Chan, είναι μια γραμματέας που υποψιάζεται ότι ο άντρας της την απατά. Παράλληλα, ο γείτονάς της, ο δημοσιογράφος Chow Mo-wan, τον οποίο υποδύεται ο Tony Leung, έχει τις ανάλογες υποψίες για τη γυναίκα του. Οι δυο τους έρχονται πιο κοντά για να επιβεβαιώσουν ότι οι σύζυγοί τους έχουν μια παράνομη σχέση, ωστόσο αρχίζουν να αναπτύσσουν συναισθήματα ο ένας για τον άλλο, υπό το βάρος των κοινωνικών ηθών και των κατεστραμμένων γάμων τους.
Τα cheongsam φορέματα της Maggie Cheung θαμπώνουν τον θεατή, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της οπτικοποίησης της ιστορίας της ταινίας. Ο σκηνοθέτης και ο διευθυντής φωτογραφίας του, Christopher Doyle, κάνουν συχνά κοντινά στην τυλιγμένη με τα φορέματα φιγούρα της ηρωίδας, με τα χρώματά τους να πρωταγωνιστούν στις αργές σκηνές όπου οι χαρακτήρες κινούνται σε στενές, μισοσκότεινες σκάλες και διαδρόμους.
Και καθώς, όσο προχωρά η ταινία, η σχέση των ηρώων εξελίσσεται και τα ανομολόγητα συναισθήματα ξεχειλίζουν, τα cheongsams μεταφέρουν τη διάθεση και το θέμα της κάθε σκηνής. Για παράδειγμα, το κόκκινο στο φόρεμα εκφράζει τον έρωτα, το πράσινο τη ζήλεια. Τα θερμά χρώματα υποδηλώνουν ότι τα συναισθήματα φουντώνουν, τα ψυχρά ότι ατονούν, ενώ τα φλοράλ μοτίβα και τα ευαίσθητα υφάσματα όπως το σιφόν, η δαντέλα και ο μεταξωτός ταφτάς αντηχούν τη θηλυκότητα και την τρυφερότητα της ηρωίδας.
Σε συνεργασία με τον art director και ενδυματολόγο της ταινίας, William Chang, o σκηνοθέτης δημιούργησε σχεδόν 50 διαφορετικά cheongsams για την ταινία, αν και τελικά εμφανίζονται λιγότερα από 30. Για το design τους, αναζήτησαν έμπνευση σε σχέδια της δεκαετίας του 1960, τότε που το φουστάνι αυτό ήταν κυρίαρχη επιλογή στην καθημερινότητα των γυναικών του Χονγκ Κονγκ.
Το σύγχρονο cheongsam, που λέγεται και qipao, είναι απόγονος της ρόμπας που φορούσαν οι ευγενείς Manchu, που κυβερνούσαν την Κίνα κατά τη δυναστεία των Qing (1644-1912). Τη σημερινή αναγνωρίσιμη μορφή του, με τον χαμηλό ποδόγυρο και το κόψιμο που αγκαλιάζει και κολακεύει τις γυναικείες καμπύλες, την πήρε τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Στη συνείδηση του κοινού που δεν ξέρει την ιστορία του, συνδέεται στενά με τη Σαγκάη των ‘30s, τότε που ήταν δημοφιλής επιλογή τόσο ως καθημερινό ένδυμα, όσο και για τα glamorous clubs της διάσημης ηδονιστικής νυχτερινής ζωής της πόλης.
Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα πήρε την εξουσία το 1949, το glamour του cheongsam αντικαταστάθηκε από τη συμμόρφωση και την πειθαρχία, που μεταφράστηκε ενδυματολογικά σε ομοιόμορφα Μάο σακάκια και παντελόνια, για άντρες και γυναίκες. Τα μέλη της εύπορης τάξης που κατόρθωσαν να φύγουν, κατέληξαν στο Χονγκ Κονγκ, και μαζί τους και οι φημισμένοι ράφτες της Σαγκάης, κι έτσι το cheongsam γνώρισε νέα άνθηση σε αυτήν την βρετανική αποικία των ‘50s και ‘60s. Το δεκαετία του ’70 άρχισε να φεύγει από τη μόδα, προς χάριν πιο άνετων, δυτικού στυλ επιλογών.
Ωστόσο, το ρομαντικό, κολακευτικό αυτό σχέδιο συνέχισε να ασκεί μεγάλη επιρροή και ενέπνευσε εμβληματικές δημιουργίες σε μεγάλα ονόματα της μόδας, από τον Yves Saint Laurent, που το 1977 λάνσαρε τη συλλογή «Les Chinoises», σε συνδυασμό με το άρωμα Opium, μέχρι τον οίκο Dior, στον οποίο ο John Galliano δημιούργησε από το 1993 μέχρι το 1997 κομμάτια με στο πνεύμα του cheongsam.
Βέβαια, τόσο οι οίκοι πολυτελείας όσο και τα brands του μαζικού fast fashion, που παρουσίασαν κατά καιρούς τέτοια σχέδια, έχουν κατηγορηθεί συχνά για πολιτισμική οικειοποίηση και φετιχοποίηση της ασιατικής κουλτούρας. Πρόσφατο παράδειγμα, που προκάλεσε σχετικές συζητήσεις, ήταν το Met Gala του 2015, του οποίου η έκθεση και το θέμα ήταν «Κίνα: μέσα από τον καθρέφτη». Η έκθεση έκανε ρεκόρ επισκεψιμότητας, ωστόσο αρκετοί επισκέπτες άσκησαν κριτική σχετικά με το πώς τα μεγάλα ονόματα της μόδας δεν κάλυψαν το θέμα της οικειοποίησης της κινεζικής ενδυματολογικής παράδοσης. Μάλιστα, το 2018, μία Αμερικανίδα μαθήτρια Λυκείου είχε ξεσηκώσει εντυπωσιακές αντιδράσεις, όταν τουίταρε φωτογραφία με την ίδια ντυμένη με ένα cheongsam, ως τουαλέτα για τον χορό του σχολείου της.
Ωστόσο, το cheongsam τις τελευταίες δεκαετίες ζει ακόμα μία αναγέννηση και στις κινεζικές κοινότητες. Το 1997, η Guo Pei, η σχεδιάστρια που έντυσε τη Rihanna με την αξέχαστη τουαλέτα σε αυτοκρατορικό κίτρινο χρώμα στο Met Gala του 2015, ίδρυσε τον ομώνυμο οίκο της στο Πεκίνο και έκτοτε φτιάχνει δημιουργίες που τιμούν την κληρονομιά αυτού του ρούχου. Αλλά και μια νέα γενιά Κινέζων σχεδιαστών επαναπροσεγγίζει το iconic αυτό κομμάτι.
Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα πάντως, για το cheongsam, δεν μπορούμε να αρνηθούμε πόσο πολύ εδραιώθηκε η κομψότητά του στη συνείδηδή μας χάρη στην «Ερωτική Επιθυμία» και πώς αποκρυστάλλωσε την εικόνα της Maggie Cheung ως μίας από τις κορυφαίες ηθοποιούς της γενιάς της.
Με πληροφορίες από το CNN