Μετά την τεράστια αναγνώρισή της ως η πιο ακριβοπληρωμένη γυναίκα καλλιτέχνις εν ζωή, η Jenny Saville και τα έργα της έχουν αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα.
H Jenny Saville εμφανίστηκε στην χώρο της Βρετανικής τέχνης το 1992, ανάμεσα σε άλλους καλλιτέχνες που έγιναν γνωστοί ως YBAs (Young British Artists), σοκάροντας τα βρετανικά μέσα και κοινό με τα έργα τους, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως “shock art”. Η Saatchi Gallery του Λονδίνου αγόρασε όλα τα έργα της και της πρόσφερε 18μηνο συμβόλαιο και, κάπως έτσι, άνοιξε η έκθεση “Young British Artists III”, το 1994.
Η Saville έχει αναγνωριστεί ως μια από τις πιο ιδιαίτερες ζωγράφους που χρησιμοποιούν το λάδι. Τα πρώτα της έργα – τα οποία είχαν φωτογραφηθεί από φωτογραφίες και όχι από αληθινά μοντέλα – είναι απόλυτα εντυπωσιακά. Πηγή έμπνευσής της, για τους πίνακες με τις παχύσαρκες γυναίκες, αποτέλεσαν οι πλαστικές επεμβάσεις που παρακολουθούσε στην Νέα Υόρκη αλλά και ο κόσμος που παρατηρούσε στα εμπορικά κέντρα. Ζωγραφίζει τις γυναίκες σε άβολες και μη κολακευτικές στάσεις και τονίζει το δέρμα τους με κηλίδες και μελανιές. Οι φιγούρες της, ειδικά την εποχή εκείνη, ήταν πολύ μακριά από τα ιδεώδη ομορφιάς.
Οι φανς αγκάλιασαν πολύ γρήγορα τα προκλητικά έργα της, ειδικά σε μια εποχή που το σκελετωμένο heroin chic σώμα θεωρούνταν η επιτομή της επιθυμητής γυναικείας φιγούρας. Τα έργα της λειτούργησαν ως «αντίδοτο» σε αυτά τα διαστρεβλωμένα πρότυπα, ενίσχυσαν τις φεμινιστικές αντιλήψεις και πολλοί θεώρησαν πως τα έργα αυτά αντιπροσώπευαν το γυναικείο σώμα απελευθερωμένο από τις καταπιεστικές αντρικές επιθυμίες. Η ίδια έχει πει σε συνέντευξή της πως με τα πορτρέτα της, θέλει να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να έχουν μια πιο κριτική ματιά απέναντι στον τρόπο που οι άντρες αντιμετωπίζουν τις γυναίκες. «Τι είναι ομορφιά; Ομορφιά συνήθως είναι η αντρική αντίληψη για το γυναικείο σώμα. Οι δικές μου γυναίκες είναι όμορφες με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο», έχει πει η ίδια.
Με αφορμή το αυτο-πορτρέτο της, “Propped” (1992), το οποίο πουλήθηκε για 9,5 εκατομμύρια στην δημοπρασία του Sotheby και την κατέστησε την πιο ακριβοπληρωμένη γυναίκα καλλιτέχνη εν ζωή, θυμόμαστε τα πιο μνημειώδη έργα της.
“PROPPED” (1992)
Το έργο πρωτοεμφανίστηκε στο Glasgow School of Art το 1992. Η οπτική της για την γυναικεία γύμνια, το μεγάλο πορτρέτο του εαυτού της να κάθεται πάνω σε μια κολώνα ενώ τα δάχτυλά της γδέρνουν την σάρκα της, και η υπεροπτική ανυπομονησία με την οποία κοιτά το κοινό κατέστησαν τον πίνακα προκλητικό και ιδιαίτερα αγαπητό. Ο πίνακας κρέμονταν απέναντι από ένα καθρέφτη, δίνοντας την εντύπωση πως η ίδια χαζεύει τον εαυτό της σε ένα καθρέφτη. Ο πίνακας φέρει τα λόγια: «Αν συνεχίσουμε να μιλάμε με τον ίδιο τρόπο-όπως οι άντρες έχουν μιλήσει αιώνες πριν- θα απογοητεύσουμε η μία την άλλη. Και για άλλη μια φορά, οι λέξεις θα διαπεράσουν τα κορμιά μας, θα περάσουν πάνω από τα κεφάλια μας και θα μας κάνουν να εξαφανιστούμε».
“BRANDED” (1992)
Το έργο αυτό, μαζί με το “Propped”, είναι τα μόνα έργα στα οποία η Saville γράφει λόγια, έντονα φεμινιστικά. Οι λέξεις “supportive”, “petite”, “decorative”, “precious” εμφανίζονται πάνω στο σώμα της γυναίκας του πίνακα. Ωστόσο, το σώμα αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις λέξεις. Το σώμα φαίνεται δυσανάλογο, με μικρό κεφάλι, μεγάλο στήθος και τεράστια χέρια. «Δεν ζωγραφίζω αηδιαστικές, μεγαλόσωμες γυναίκες. Ζωγραφίζω γυναίκες που τις έχουν κάνει να νομίζουν πως είναι αηδιαστικές και μεγαλόσωμες», είχε εξηγήσει η ίδια,σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του γυναικείου σώματος.
“PASSAGE” (2004)
Η ανορθόδοξη απεικόνιση της γυναικείας μορφής από την Saville ξεπέρασε κάθε προηγούμενο με την απεικόνιση μιας τρανς γυναίκας στον πίνακα “Passage”. Σκοπός της ήταν να εξερευνήσει το ακαθόριστο των φύλων. «Η γυναίκα με την οποία συνεργάστηκα είχε φυσικό πέος και ψεύτικο στήθος. Πριν 40 χρόνια κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να υπάρξει και έψαχνα ένα σύγχρονο «αρχιτεκτονικό» σώμα. Το έργο λέγεται έτσι γιατί είναι ουσιαστικά ένα «πέρασμα» ανάμεσα στα δύο φύλα». Η γυμνή φιγούρα που απεικονίζεται αψηφά το δυαδικό σύστημα και κοιτά έντονα το κοινό, σαν να τους προκαλεί να την προσδιορίσουν. Η Saville χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο σώμα για να αναδείξει τις απεριόριστες επιλογές της ταυτότητας, ως έννοια.
“ROSETTA II” (2006)
Ένα από τα πιο άβολα πορτρέτα της Saville, η “Rosetta II” παγώνει τον θεατή. Παρουσιάζει μια γυναίκα, που το κεφάλι της στέκεται άβολα προς τα αριστερά και τα μάτια της είναι περίεργα και συννεφιασμένα. Η Saville πρόσθεσε έντονο μπλε στα μάτια της, υποδηλώνοντας πως πίσω από το «νυσταγμένο» βλέμμα της υπάρχει μια ζωντάνια. Οι πινελιές της είναι πλατιές και έντονες, σαν να δείχνουν ζωτικής σημασίας. Η “Rosetta” είναι από την Νάπολη και η Saville την βρήκε και την φωτογράφισε στο Παλέρμο. Όπως όλοι της οι πίνακες, και αυτός περιέχει μια αντίθεση: Η “Rosetta” μπορεί να φαίνεται σαν να μην βλέπει καλά, αλλά όσο περισσότερο την κοιτάς, τόσο καταλαβαίνεις πως όχι μόνο σε βλέπει, αλλά μπορεί να δει και μέσα σου.
“THE MOTHERS” (2011)
Το συγκεκριμένο έργο δεν είναι καθαρά ελαιογραφία, αφού περιέχει και σχέδιο με μολύβι. Επίσης, είναι από τους λίγους πίνακές της που περιέχει παιδιά. Η Saville εξήγησε πως αυτή η αλλαγή προήλθε από το γεγονός πως ήταν και η ίδια έγκυος τότε. «Αυτή η μεγάλη στροφή στην δουλειά μου προήλθε από το γεγονός πως μεγαλώνει ένα παιδί μέσα στο σώμα μου»,εξήγησε το 2011. Ο πίνακας παρουσιάζει μια μη ιδεατή μορφή, κύριο χαρακτηριστικό των έργων της. Ωστόσο, διαφέρει αρκετά από τα προηγούμενα καθώς γύρω από τις μορφές φέρει αφηρημένα σχήματα, στροφές και γραμμές. Η δυναμική μητέρας-παιδιών είναι έντονα μεταμοντέρνα και είναι και μια αλληγορία στην πορεία της ίδιας της Saville: συνεχώς μεταβάλλεται και ανατρέπεται και συνεχώς γίνεται πολλά περισσότερα από πριν.
Από την Όλγα Κουτρουμάνου