Τα τελευταία χρόνια, όλο και συχνότερα συζητάμε (επιτέλους) το θέμα της βιωσιμότητας στη μόδα.
Σε μία εποχή κατά την οποία η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον θεωρία, αλλά αφήνει το αποτύπωμά της παντού γύρω μας, δε μπορεί κανείς να παραγνωρίσει τη συμβολή της βιομηχανίας της μόδας σε αυτή. Σύμφωνα με δεδομένα που έχουν παρουσιαστεί, ο πρώτος πιο ρυπογόνος τομέας είναι εκείνος των πετρελαϊκών δραστηριοτήτων, με τη μόδα να ακολουθεί στη δεύτερη θέση. Με τα sneakers όμως, που αποτελούν πλέον σημείο αναφοράς για την ποπ κουλτούρα, τι γίνεται;
Σήμερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις των αγορών τους τόσο στο περιβάλλον, όσο και στον ίδιο τον άνθρωπο. Γι’ αυτό ακριβώς και οι sneakerheads έχουν αρχίσει πλέον να αναρωτιούνται: Μπορεί ένα ζευγάρι sneakers να ακολουθεί τους «κανόνες» της βιώσιμης μόδας;
Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα είναι πολύ πιο περίπλοκο και βαθύ.
Ας ξεκινήσουμε από τα πολύ βασικά: Από τι είναι φτιαγμένα τα sneakers; Κάτι που δε συζητάμε όσο θα έπρεπε, είναι πως το μεγαλύτερο μέρος των αθλητικών παπουτσιών (παραδοσιακά) αποτελείται από πλαστικό. Ακόμη και το συνθετικό δέρμα, που θεωρείται κατά κόρον πιο βιώσιμη επιλογή από το κανονικό, είναι ουσιαστικά μία μορφή πλαστικού. Όπως μπορείς να καταλάβεις, εδώ υπάρχει ένα περιβαλλοντικό ζήτημα – κι είμαστε ακόμα στην αρχή.
Ξεπερνώντας τις πρώτες ύλες, άλλη μία διαδικασία που είναι πολύ επιβαρυντική προς το περιβάλλον είναι εκείνη της μεταφοράς που χρειάζεται για τη συγκέντρωση όλων των διαφορετικών υλικών ενός παπουτσιού. Ο Christopher Snyder, ειδικός του χώρου, την περιγράφει ως εξής μιλώντας στο Highsnobiety: «Εάν σκεφτείς τον αριθμό των μερών που φτιάχνουν ένα sneaker, κάθε ένα από αυτά τα μέρη πιθανότατα έρχεται από διαφορετικό κατασκευαστή και στη συνέχεια στέλνεται σε έναν κεντρικό κατασκευαστή, μετά στέλνεται στα κέντρα διανομής και μετά αποστέλλεται ξανά και ξανά».
Και γιατί, αφού η βιομηχανία ξέρει πως αυτές οι πρακτικές είναι βλαβερές για το περιβάλλον, εξακολουθεί να τις χρησιμοποιεί; Αυτή θα ήταν μία εύλογη ερώτηση, που δυστυχώς δεν έχει μία και μόνο σαφή απάντηση. Για παράδειγμα, αν και το βαμβάκι είναι ένα σχετικά βιώσιμο περιβαλλοντικά υλικό, η βιομηχανία του βρίθει ανήθικων πρακτικών.
Άλλος ένας παράγοντας που κάνει ακόμη πιο δύσκολο να θεωρηθεί sustainable ένα ζευγάρι sneakers, είναι το γεγονός πως δε μπορούν να ανακυκλωθούν μετά τη χρήση τους. Ο μόνος τρόπος να γίνει ανακυκλώσιμο ένα τέτοιο παπούτσι θα ήταν να έχει κατασκευαστεί από ένα και μοναδικό υλικό, κάτι που δεν έχει καταφέρει καμία εταιρεία προς το παρόν.
Εκτός από τα υλικά, σημαντικό ρόλο στον μη βιώσιμο χαρακτήρα των sneakers παίζει και ο «θρύλος» που έχει χτιστεί γύρω από αυτά στην ποπ κουλτούρα. Είτε τα θεωρείς σύμβολο status, είτε όχι, το μόνο σίγουρο είναι πως το hype που δημιουργεί κάθε νέα κυκλοφορία στον κόσμο των sneakerheads ευνοεί το υπερκαταναλωτικό κλίμα. «Η ιδέα πίσω από όλες τις συνεργασίες με celebrities και τις limited-edition κυκλοφορίες, είναι ότι όλα γίνονται για να δημιουργήσουν ζήτηση. Τα παπούτσια είναι βασικά ένα λειτουργικό προϊόν, σωστά; Όλοι τα χρειαζόμαστε για να περπατήσουμε, όμως όταν τα μετατρέπεις σε σύμβολο status, είναι πολύ εύκολο να πουλάς όλο και περισσότερα», τονίζει ο Alec Leach, σύμβουλος μόδας.
Η αλήθεια είναι πως μπορεί εσύ να ξέρεις τι χρειάζεσαι, όμως οι άνθρωποι του μάρκετινγκ ξέρουν πολύ καλύτερα τι *θέλεις*. Όλο και συχνότερα τα sneakers (και όχι μόνο) διαφημίζονται ως βιώσιμα, σε μία βιομηχανία που πάσχει τόσο σε ζητήματα διαφάνειας, που αυτός ο ισχυρισμός μπορεί πολύ δύσκολα να διερευνηθεί.
Φυσικά, κανείς δε λέει πως τα πράγμα μπορούν να αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη. Όμως, ας το σκεφτούμε πραγματικά: Έχει περισσότερη αξία να αναζητήσουμε τα περιθώρια για βελτίωση ή να κάνουμε πως δε γνωρίζουμε, ενώ έχουμε πλήρη επίγνωση;
Από τη Μαργαρίτα Κούτρα