Text: Danai Alaska | Photograph: James Lange | Site: tedpolhemus.com
Ο Αμερικανός συγγραφέας και ανθρωπολόγος Ted Polhemus έρχεται στην Αθήνα για μια διάλεξη στα πλαίσια του 4FASHIONSHAKE II με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Οργανισμού ATOPOS. Ο Polhemus έγινε γνωστός στις αρχές του ‘90 με το βιβλίο του Streetsyle που συνόδευσε την ομώνυμη έκθεση στο μουσείο V&A στο Λονδίνο. To Streetstyle,το οποίο πρόσφατα επανακυκλοφόρησε, αποτέλεσε μια αποκάλυψη σχετικά με τις υπόγειες κουλτούρες του αστικού περιβάλλοντος. Mods, Punks, Teddy Boys και στη συνέχεια Surfers, B-Boys και Ravers, υποκουλτούρες που ξεκινούν από το περιθώριο και καταλήγουν στην πασαρέλα. Από τότε έχει γράψει ακόμα έντεκα βιβλία για τις ‘φυλές’ τις πόλης και θεωρείται από τους πιο έγκυρους θεωρητικούς στο συγκεκριμένο θέμα. Ανυπομονούμε να μας εξηγήσει την εμμονή του να διακρίνει το στυλ από τη μόδα, να μας μιλήσει για το underground και τη νεανική κουλτούρα και φυσικά να μας πάει βόλτα κάτω από τα νέον φώτα του ΄σουπερμάρκετ του στυλ΄.
-Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε στο να επανεξετάσεις το street-style και ποια είναι η πιο πρόσφατη σου παρατήρηση;
Ποτέ δεν άφησα το δρόμο. Η εμπειρία μου στην ανθρωπολογία αλλά και τα προσωπικά μου ενδιαφέροντα έχουν σχέση με τη δημιουργικότητα τόσο των ‘απλών’ όσο και των ‘ψαγμένων’ ανθρώπων που ενώ βρίσκονται εκτός του επαγγελματικού κόσμου της μόδας, καταφέρνουν να συνεισφέρουν με νέες εμφανίσεις και καινοτομίες στο στυλ. Η σημαντική παρατήρηση αυτή τη στιγμή, είναι η πραγματικά παγκόσμια φύση του street-style καθώς και ο βαθμός που πλέον επηρεάζει ακόμα και την υψηλή μόδα.
-Τι είναι ‘cool’ τελικά;
Το σίγουρο είναι πως cool δεν είναι όποιος αυτοαποκαλείται ‘κυνηγός του cool’. Η έννοια του ‘cool’ χρονολογείται τουλάχιστον όσο η μοντέρνα τζαζ του ‘50 (για παράδειγμα ο δίσκος του Miles Davis, Βirth Of The Cool το 1950) και ήταν πάντοτε διακριτική και καθόλου στομφώδης.
-Υπάρχει κάποιο όριο στο οποίο διαφοροποιείται το στυλ σε αυθεντικό και επιβαλλόμενο; Μήπως απλώς ποζάρουμε συνέχεια κλέβοντας διάφορα στυλ που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα μας;
Για μένα η μεγαλύτερη, η τεράστια, διάκριση συμβαίνει μεταξύ μόδας και στυλ. Και κατά τη γνώμη μου η παλιά δικτατορική ιδιότητα της μόδας που καθόριζε το τι είναι ‘επιτρεπτό’ και τι όχι, είναι από μόνη της…ανεπίτρεπτη. Ζούμε στην εποχή της δημιουργικής κατανάλωσης όπου ο καταναλωτής προσθέτει κάτι από την προσωπικότητα του στην εμφάνιση του. Η διαδικασία αυτή έχει να κάνει με τον πειραματισμό, την δοκιμή και το μπέρδεμα διαφορετικών στυλ από το παρελθόν και από διαφορετικά μέρη του κόσμου συνδυάζοντας τα σε μια μοναδική, προσωπική έκφραση – μια ‘δήλωση’. Ο Μοντερνισμός προσπάθησε να καθιερώσει το ένα, συνεκτικό στυλ αλλά η μεταμοντέρνα εποχή μας απαιτεί το χάος της αντιπαράθεσης. Μπορούμε μάλιστα να διακρίνουμε την προέλευση της δημιουργικής αντιπαράθεσης στο πανκ, αν και αυτό από παρόρμηση έχει πλέον γίνει μια ακόμα δημοφιλής τάση.
-Πως εξηγείς την αναβίωση ρετρό στυλ που τον τελευταίο καιρό έχουν στοιχειώσει τον κόσμο της μόδας; Πως μπορούμε είμαστε πρωτότυποι όταν ντυνόμαστε με ό,τι φορούσαν 10 χρόνια πριν;
Το φαινόμενο αυτό είναι αναμενόμενο της μεταμοντέρνας εποχής μας που συμπιέζει τον χώρο και χρόνο σε μια και μόνη στιγμή. Η πρωτοτυπία βρίσκεται στις επιλογές μας: από την μεγάλη γκάμα στο σούπερ μάρκετ του στυλ, εμείς κάνουμε τις επιλογές μας. Το ‘Βlade Runner’ ήταν η πρώτο όραμα ενός μέλλοντος που δεν ήταν ‘φουτουριστικό’ αλλά ρετρό. Η δημιουργικότητα έγκειται στη δοκιμή και στο μπέρδεμα.
-Είναι δυνατόν να κάνουμε λόγο για underground σκηνή σήμερα ή είναι μόλις ένα πεντάλεπτο φαινόμενο που διαρκεί μέχρι σ’ ότου βγει στο φως της δημοσιότητας;
Είναι αλήθεια, το φως της δημοσιότητας σκοτώνει αλλά πλέον υπάρχει ολόκληρος ο κόσμος που προσφέρει νέες ιδέες και εκκολάπτει καινούργιες σκηνές. Υπάρχει σήμερα ένας απίστευτα τεράστιος αριθμός underground σκηνών διάσπαρτος σε όλη την υφήλιο, κρυμμένα σε μέρη που δεν σκέφτηκε να ψάξει κανείς.
-Πιστεύεις ότι το στυλ είναι κάτι περισσότερο από ένα εγχειρίδιο οδηγιών συμπεριφοράς; Σε ποιο βαθμό ο αυτοπροσδιορισμός βασίζεται στο στυλ;
Θα έλεγα ότι το στυλ είναι ο αυτοπροσδιορισμός μας και αντίστροφα. Το στυλ είναι η πιο θεμελιώδης γλώσσα που χρησιμοποιούμε επιδιώκοντας να εξηγήσουμε τους εαυτούς μας στον ίδιο μας τον εαυτό αλλά και στους άλλους.
Μπορείς να μας μιλήσεις για τη συμμετοχή σου στο ATOPIC BODIES;
Το πρότζεκτ αυτό μου έδωσε την χαρά να επιστρέψω στην αφετηρία μου ως φοιτητής ανθρωπολογίας, ερευνώντας το σώμα όχι από βιολογική αλλά από πολιτιστική σκοπιά. Μεταξύ εμένα και του σώματος μου, παρεμβάλει το ‘κοινωνικό σώμα’ του πολιτισμού στον οποίο μεγάλωσα και έζησα. Για παράδειγμα η βιολογία δεν ορίζει την έννοια του όμορφου ή του επιθυμητού σώματος – μόνο ο πολιτισμός και η ιστορία μας το κάνει.
-Κατά πόσο το street-style συνδέεται με την τοποθεσία; Τι περιμένεις να αντικρίσεις στους δρόμους της Αθήνας, μιας πόλης σε κρίση;
Ο παγκόσμιος χαρακτήρας του στυλ σήμερα δημιουργεί ενδιαφέροντα πράγματα σε οποιοδήποτε μέρος. Κατά μία έννοια και κυρίως χάρη στο διαδίκτυο, η τοποθεσία δεν είναι πλέον σημαντική. Τα πράγματα που συμβαίνουν στους δρόμους της Αθήνας ίσως επίσης να συμβαίνουν στους δρόμους του Μεξικού ή της Τζακάρτας. Όμως, περιέργως, υπάρχει ταυτόχρονα ένα υψηλό αίσθημα ‘πραγματικών ανθρώπων’ που αλληλεπιδρούν και εκπέμπουν τις ιδέες τους σε μικρότερη γεωγραφική κλίμακα. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι στην Αθήνα θα δω πραγματικούς ανθρώπους να εκφράζονται δημιουργικά μέσω του στυλ τους, εκπέμποντας τον πραγματικό τους εαυτό γύρω τους. Και όσον αφορά την κρίση, ας μην ξεχνάμε ότι είτε στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του ‘70 ή ακόμα στην Ιαπωνία μετά το ‘90, οι οικονομικές κρίσεις και η πολιτική αβεβαιότητα έδωσαν ώθηση σε εξαιρετικά δημιουργικό στυλ.
Ο Ted Polhemus θα συμμετέχει με μια διάλεξη στα πλαίσια του 4FASHIONSHAKE ΙΙ με μια, με την ευγενική υποστήριξη του Πολιτιστικού Οργανισμού ATOPOS.