Ένα δώμα στα Άνω Πετράλωνα είναι μικροσκοπικό αλλά έχει μέχρι και δική του ευρύχωρη βεράντα!

Aυτό το δώμα στα Άνω Πετράλωνα γνώρισε μια εντυπωσιακή ανακαίνιση που το έκανε να χωράει όλες τις ανέσεις μέσα σε λίγα τ.μ.!

H ομάδα του αρχιτεκτονικού γραφείου Aphe Architecture Studio, που αποτελείται από τον Bαγγέλη Παπανδρέου και την Κατερίνα Τσακμάκη, ανέλαβε τον ανασχεδιασμό ενός δώματος. Το δώμα βρίσκεται στην απόληξη τριώροφης πολυκατοικίας στην περιοχή των Άνω Πετραλώνων. Όπως μπορεί κάποιος εύκολα να παρατηρήσει, η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από την συνύπαρξη διαφορετικής κλίμακας κτισμάτων – από πετρόκτιστες μονοκατοικίες έως νεόδμητες πολυκατοικίες. Επομένως, υπάρχει ένα πλήθος κτηριακού αποθέματος που παραμένει ανενεργό, όπως και το εν λόγω δώμα, πριν την παρέμβαση των αρχιτεκτόνων.

Πώς μεταμορφώθηκε το δώμα;

Oι δύο αρχιτέκτονες επιχείρησαν να ενεργοποιήσουν τους χώρους και να επαναδιατυπώσουν τη σχέση του ελάχιστου αυτού κτισμένου χώρου με τον ανοιχτό χώρο και κατ’ επέκταση με την πόλη. Η σχεδιαστική επίλυσή τους, ενσωματώνει τον σύγχρονο αστικό τρόπο ζωής συμπυκνώνοντας όλα αυτά τα προγράμματα που τον διαμορφώνουν. Ο σχεδιασμός αυτού του ελάχιστου χώρου επομένως, με την αλληλοδιείσδυση των προγραμμάτων της εργασίας, της εφήμερης κατοίκησης και της ψυχαγωγίας οδήγησαν τους αρχιτέκτονες σε μια επίλυση που δίνει έμφαση τόσο στο συνθετικό επίπεδο όσο και στο χειρισμό των επιμέρους λεπτομερειών.

Δες ακόμη: H ανακαίνιση ενός ρετιρέ στην πλατεία Μαβίλη διατήρησε τις επιρροές από τη δεκαετία του ’60

Ο εσωτερικός χώρος (25 τ.μ.), συμπληρώνεται με τον εξωτερικό χώρο (65 τ.μ.), έναν χώρο που προσεγγίστηκε σαν προέκταση του εσωτερικού. Έτσι οι χώροι αυτοί, ως ενεργοί χωρικοί υποδοχείς προγραμμάτων αποκτούν σχέση με την πόλη, η οποία δεν είναι εποπτική αλλά προγραμματική.

Mε αφορμή το συγκεκριμένο έργο, ρωτήσαμε τους αρχιτέκτονες για την σημασία του δώματος στην Αθήνα.

Για ποιους λόγους θεωρείτε ότι τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται ανακαινίσεις σε δώματα πολυκατοικιών;

Τόσο η οικονομική κρίση όσο και η υποβάθμιση της ζωής στην πόλη δημιούργησε ένα πλήθος από χώρους κλειστούς και υποβαθμισμένους. Η ενεργοποίηση αυτού του κτιριακού αποθέματος, με τέτοιο τρόπο που τόσο σε αρχιτεκτονικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό, πιστεύουμε ότι θα δημιουργήσει μία νέα συνθήκη. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως την περίοδο που η βραχυπρόθεσμη εκμετάλλευση χώρων (Airbnb) στον αστικό ιστό της Αθήνας ενεργοποιήθηκε, υπήρξε μία τάση εκμετάλλευσης και των χώρων των δωμάτων των πολυκατοικιών. Παράλληλα ο αστικός τρόπος ζωής, μας υποδεικνύει πολλές φορές και τρόπους βίωσης των χώρων, πέρα από τον τυπικό. Τη ζωή σε ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας. Η ηλικιακή ομάδα των νέων, με ελάχιστες υποχρεώσεις και απαιτήσεις για χωρική άνεση στο κλειστό τμήμα της κατοικίας και η επιλογή τους ως κύριο χώρο δραστηριοτήτων, την ανοιχτή ταράτσα της πολυκατοικίας, την «αυλή» του σπιτιού τους, αποτελεί έναν επιπλέον λόγο που καλούμαστε να σχεδιάσουμε ή καλύτερα να επαναπροσδιορίσουμε τους χώρους αυτούς μέσα από τον σχεδιασμό. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί αυτή η τάση, σε μία κλίμακα που δεν βλέπει την κάθε μονάδα ξεχωριστά, αλλά πως αυτή θα επηρεάσει την μεγαλύτερη κλίμακα. Την πόλη.

Γιατί πιστεύετε ότι είναι σημαντικές οι ανακαινίσεις στους χώρους αυτούς;

Οι σχέσεις των ανθρώπων με την πόλη, σε όλα τα επίπεδα, είχαν μία εγγύτητα με το έδαφος, πριν την μαζική ανοικοδόμηση. Το βλέμμα του περιπατητή σε πολλές περιπτώσεις στόχευε σε μεγάλες αποστάσεις. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτή η εγγύτητα αρχίζει να χάνεται; Όταν η σχέση με την γη και τον ουρανό φαίνεται κάπως περιορισμένη; Όταν το φως και ο αέρας συμπιέζεται; Όταν ο ήχος στα στενά όρια της πόλης αυξάνεται; Τα δώματα αλλά και τα διαμερίσματα σε υποβάθμιση (ρετιρέ) φαίνεται να μπορούν να δώσουν μία μικρή απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Ας μην ξεχνάμε ότι τα ρετιρέ είναι αποτέλεσμα ενός κανονισμού (ιδεατό στερεό) με σκοπό οι στενοί δρόμοι και οι χώροι κατοίκησης στα χαμηλά επίπεδα, να έχουν επαρκή πρόσβαση στο φως και στον αέρα. Όμως αυτοί οι χώροι των ρετιρέ και των δωμάτων έχουν τελικά και διαφορετική σχέση με την πόλη. Αυτή η οπισθοχώρηση των όγκων που επηρεάζει την πόλη στο επίπεδο του δρόμου, δημιουργεί και μία διαφορετική σχέση στο επίπεδο θέασής της. Αυτή η συνθήκη δημιουργεί στο σύνολο των κτιρίων μία ζώνη που έχει την δική της μικροκλίμακα και κανείς αξίζει να μελετήσει και να σκεφτεί για αυτήν. Μία ζώνη με το δικό της ανάγλυφο που παράγεται λόγω των κτιριακών ετερογένειών (κλίμακα κτιρίου, τύπος κτιρίου, αριθμός ορόφων, ύψος ορόφου) αλλά και λόγω του επικλινούς εδάφους που παρουσιάζει η ελληνική πόλη και που η κάθε κτιριακή μονάδα προσαρμόζεται σε αυτό. Αυτό το νέο ανάγλυφο δεν θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ως ένα νέο έδαφος με τους τυπικούς ορόφους, τα ισόγεια και τα υπόγεια να αποτελούν ένα ενιαίο υπέδαφος. Να σκεφτούμε με όρους περισσότερο προγραμματικούς εμπνευσμένους από τις συνθήκες που ίδια η ζωή μας καλεί να σχεδιάσουμε.

Οι νέοι αυτοί πλέον χώροι, κατά τη γνώμη σας, απαντούν στα σύγχρονα ερωτήματα κατοίκισης του χώρου;

Η πόλη, το αστικό περιβάλλον, ως ένα σύνθετο σύστημα, επιχειρεί  περισσότερο να αντιμετωπίσει την κατοικία ως τη μονάδα που κανείς “σταματά” όταν δεν έχει κάποια άλλη δραστηριότητα. Την εργασία κατά κύριο λόγο. Από την πλευρά των μελετητών καλούμαστε να πειραματιστούμε στοχεύοντας σε ένα διαφορετικό τρόπο βίωσης της κατοικίας και κατά συνέπεια της πόλης. Να σκεφτούμε την κατοικία όχι ως έναν ιδανικό χώρο αλλά ως μία προσωπική υπόθεση για τον κάτοικο. Οφείλουμε να συμβάλλουμε στην ουσιαστική κατανόηση της αρχιτεκτονικής, αποκαλύπτοντας ή καλύτερα δίνοντας την δυνατότητα στους κατοίκους να εκφραστούν μέσω του προσωπικού τους χώρου. Είναι αυτός ο διαρκής διάλογος, μία διαμεσολάβηση μεταξύ αρχιτέκτονα και κατοίκου, αρχιτέκτονα και χώρου και τελικά κατοίκου και χώρου. Δεν θα μπορούσε να αποτυπωθεί καλύτερα από τα λόγια του M. Heidegger. « Έτσι τα γνήσια κτίσματα αφήνουν το αποτύπωμά τους στο κατοικείν άγοντάς το στην ουσία του και στεγάζουν συγχρόνως την ουσία αυτή».

Πληροφορίες: