Ο κόσμος μας όπως τον ξέρουμε αλλάζει, βίαια και με μεγάλη ταχύτητα, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19, που τους τελευταίους μήνες έχει τρομοκρατήσει και κλείσει στα σπίτια του σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη…
Αυτό τραγουδούσαν και οι R.E.M. το 1987 με το κομμάτι τους «It’s the end of the world as we know it», τελειώνοντας, ωστόσο με τον στίχο «and I feel fine» («και νιώθω καλά») και εμείς αναρωτιόμαστε: θα νιώσουμε στο τέλος καλά; Θα περάσει όλο αυτό; Και μέτα, τι;
Φαίνεται όμως ότι αυτό ακριβώς πιστεύουν οι ειδικοί της πρόβλεψης των τάσεων (οι λεγόμενοι trend forecasters): ο κόσμος μας αποσυντίθεται και αντί να επιστρέψουμε στην κανονικότητα που ξέραμε, οι ζωές και ο τρόπος σκέψης μας θα αλλάξουν, θα υπάρχει πλέον εποχή προ κορονοϊού και μετά κορονοϊόν – αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. «Μήπως ο ιός θα έχει αλλάξει τις ζωές μας προς μια κατεύθυνση που ήδη θέλαμε;», αναρωτιέται ο Γερμανός trend forecaster Matthias Horx.
Η Li Edelkoort, ιδρύτρια του νεοϋορκέζικου γραφείου πρόβλεψης τάσεων Edelkoort Inc. και μία από τις πιο επιδραστικές trend forecasters, πιστεύει ότι ο κορονοϊός μας προσφέρει την ευκαιρία για μια νέα αρχή. Σε συνέντευξή της στο Dezeen, λέει ότι εξαιτίας της πανδημίας θα γίνει τελικά μια επανεκκίνηση στις αξίες μας και θα οδηγηθούμε σε μια «καραντίνα κατανάλωσης», καθώς οι άνθρωποι θα συνηθίσουν να έχουν λιγότερα πράγματα αλλά και να ταξιδεύουν λιγότερο.
Νέες αξίες
Σημειώνει ότι θα αναγκαστούμε να ρίξουμε τους ρυθμούς μας, να παίρνουμε λιγότερα αεροπλάνα, να δουλεύουμε από το σπίτι, να διασκεδάζουμε μόνο με τους κοντινούς φίλους και την οικογένειά μας, να γίνουμε πιο αυτάρκεις και προσεκτικοί. «Ξαφνικά οι επιδείξεις μόδας φαίνονται περίεργες και εκτός πραγματικότητας, οι διαφημίσεις ταξιδιών που εισβάλλουν στους υπολογιστές μας μοιάζουν θρασείς και γελοίες, η σκέψη για μελλοντικά σχέδια είναι αόριστη και ατελής: θα έχει καμιά σημασία;», σημειώνει η Edelkoort, που συνεχίζει ότι «κάθε καινούρια μέρα αμφισβητούμε κάθε σύστημα που γνωρίζουμε από τότε που γεννηθήκαμε και είμαστε υποχρεωμένοι να εξετάσουμε το πιθανό του τέλος».
O Horx, από την άλλη, χρησιμοποιεί την τεχνική του της επανά-γνωσης (re-gnosis), σε αντιδιαστολή με τη συνήθη πρό-γνωση (pro-gnosis). «Η “επανά-γνωση” δημιουργεί έναν κύκλο γνώσης, στον οποίο περιλαμβάνουμε τους εαυτούς μας και την εσωτερική μας αλλαγή στο μέλλον», σημειώνει. Κοιτάμε δηλαδή μπροστά, χωρίς να παγώνουμε από φόβο. Tα βγάζουμε πέρα, το αντιμετωπίζουμε.
Μάλιστα, εξηγεί πόσο σημαντικό είναι αυτό και για τον τρόπο που λειτουργεί το ίδιο μας το σώμα: «Το να αντιμετωπίζουμε κάτι σημαίνει ότι ξεπερνάμε τις δυσκολίες. Από άποψη νευροβιολογίας, η αδρεναλίνη του φόβου αντικαθίσταται από ντοπαμίνη, έναν τύπο ενδογενούς ναρκωτικού του μέλλοντος. Η αδρεναλίνη μάς οδηγεί στην αντίδραση “πάλης ή φυγής” (flight or fight), που ουσιαστικά είναι άχρηστη στη μάχη εναντίον του κορονοϊού, όπως όταν βρισκόμαστε στην πολυθρόνα του οδοντιάτρου. Από την άλλη, η ντοπαμίνη ανοίγει τις συνάψεις του εγκεφάλου μας: είμαστε ενθουσιασμένοι για αυτό που έρχεται, περίεργοι, διορατικοί. Όταν τα επίπεδα της ντοπαμίνης μας είναι υγιή, κάνουμε σχέδια, έχουμε ένα όραμα που μας οδηγεί να δράσουμε προς τα εμπρός», σημειώνει.
Χωρίς φόβο
Αυτή η θετική αντίδραση δεν είναι παράδοξο να συμβαίνει σε μια κρίση, όπως αυτή του κορονοϊού. Η αίσθηση ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο αντικαθίσταται από μια ευφορία. Μετά από μια άγρια περίοδο φόβου, ξαφνικά βγαίνει από μέσα μας μια εσωτερική δύναμη. Βλέπουμε τον κόσμο να «τελειώνει», αλλά συγχρόνως είμαστε ακόμα εδώ και έτσι ένας νέος εαυτός γεννιέται μέσα μας, όπως λέει ο Horx. Αλλά και η Edelkoort ελπίζει ότι θα δημιουργηθεί ένα νέο σύστημα, με «περισσότερο σεβασμό στην ανθρώπινη εργασία και τις συνθήκες».
Σύμφωνα με την «επανά-γνωση» του Horx, ένα από τα θετικά συμπεράσματα στα οποία θα καταλήξουμε είναι ότι στον κόσμο του κορονοϊού δεν έχουν θέση κακοπροαίρετες πολιτικές διχασμού. Γίνεται δηλαδή σαφές ότι όσοι προσπαθούν να στρέψουν τους ανθρώπους τον έναν εναντίον του άλλου, απλώς δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν για το μέλλον. Έτσι, τα fake news και οι θεωρίες συνωμοσίας δεν μπορούν να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής.
Συρρίκνωση αλλά όχι κατάρρευση
Και γι’ αυτούς που ανησυχούν για την κατάρρευση της οικονομίας, ο Horx υποστηρίζει ότι μας περιμένει μια μεγάλη έκπληξη: είναι σχεδόν απίστευτος ο βαθμός στον οποίο μπορεί να συρρικνωθεί η οικονομία, χωρίς ωστόσο τελικά να καταρρεύσει. Όσες πτωχεύσεις, φόροι, καταστροφικές κυβερνητικές δηλώσεις και κραχ και αν έγιναν, ποτέ δε φτάσαμε στο απόλυτο μηδέν. Ουσιαστικά, είναι σαν η οικονομία, ως ζωντανός οργανισμός, να έχει τη δυνατότητα και «να κοιμηθεί για λίγο, ή ακόμα και να ονειρευτεί».
Αυτό λοιπόν που γίνεται σαφές είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί τώρα η γρήγορη, άμεση παγκόσμια παραγωγή, δεν μπορεί να επιβιώσει. Θα υπάρξει μια νέα ανάπτυξη της τοπικής παραγωγής, με τοπικά δίκτυα, ενώ τα τεχνικά επαγγέλματα θα γνωρίσουν μια νέα άνθηση. Ο Horx μιλά για ένα «GloCalisation» – κάτι σαν «παγκοσμιο-τοπικοποίηση». Τέλος οι τεράστιες κινέζικες εξαγωγές συνθετικών ρούχων στην Ινδία, λόγου χάρη, και πλαστικών στην Αφρική, που διαταράσσουν τις τοπικές οικονομίες και δημιουργούν ανεργία αλλά και μόλυνση του περιβάλλοντος.
Αυτή η μεγάλη αλλαγή θα οδηγήσει σε μια βαθιά, πρωτοφανή παγκόσμια ύφεση, αλλά δε θα πρόκειται για μια οικονομική κρίση, παρά για μια μεγάλη διακοπή, καθώς ο άνθρωποι θα σταματήσουν να κινούνται και να ξοδεύουν.
Πώς ακριβώς θα εξελιχθούν τα πράγματα μένει να φανεί, όπως γίνεται, φυσικά, με κάθε κρίση, που δημιουργεί νέες προϋποθέσεις για το μέλλον. Ίσως αυτό που πρέπει να μας μείνει, υποστηρίζει ο Horx, είναι οι δυνατές εικόνες με τους Ιταλούς να τραγουδούν στα μπαλκόνια τους, το καθαρό νερό στα κανάλια της Βενετίας, η καθαρή ατμόσφαιρα στις βιομηχανικές περιοχές της Κίνας – όλα αυτά μετά από μόλις λίγες εβδομάδες lockdown… Με αυτές τις εικόνες κατά νου, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει όντως ελπίδα ότι η ανθρωπότητα θα μάθει πράγματι κάτι από αυτήν την κρίση.
Πολύ αισιόδοξος;
Πηγή: Fashion United