Ακόμη κι αν δεν κατατάσσεις τον εαυτό σου στους πιστούς θαυμαστές του, είναι σχεδόν απίθανο να μην έχεις δει κάποια ταινία του Stanley Kubrick. Ο μετρ του κινηματογράφου έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, πίσω στο 1999.
Με αφορμή τα 22 χρόνια από το θάνατό του, ανατρέχουμε στις πολλαπλές αναφορές που έχει κάνει η ποπ κουλτούρα ανά τα χρόνια στον δημιουργό μερικών από των πιο αξιομνημόνευτων ταινιών των τελευταίων δεκαετιών. Από τηλεοπτικές σειρές, μέχρι animation και ταινίες επιστημονικής φαντασίας, πολλοί είναι εκείνοι που δε μπόρεσαν να αντισταθούν στο να προσθέσουν μία εσάνς από την ιδιοφυΐα του Kubrick στο έργο τους.
1. Gravity
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος αποτελεί, ακόμη και σήμερα, ένα από τα πιο πρωτοποριακά δείγματα στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Ακόμη κι αν ψάξεις, δύσκολα θα βρεις κάποια sci-fi ταινία που να γυρίστηκε έπειτα από τα ‘70s και να μην περιλαμβάνει ένα κλείσιμο του ματιού στο αριστούργημα του Kubrick. Έτσι, και το Gravity του 2013 εμπεριέχει πολλά μοτίβα που θυμίζουν στοιχεία που είδαμε για πρώτη φορά στην ταινία του 1968, όπως το στυλό που αιωρείται μέσα στην κάψουλα, αλλά και την φρενήρη διαδρομή της Sandra Bullock όταν αποκολλάται από το διαστημόπλοιο, αλά Frank Poole.
2. Godzilla
Αν και η ίδια η ταινία πέρασε – μάλλον για καλό λόγο – σχεδόν απαρατήρητη, υπάρχει μία σκηνή στην οποία η δράση σε συνδυασμό με τη μουσική που την πλαισιώνει, αποτίουν φόρο τιμής στην αισθητική του Kubrick. Καθώς οι στρατιώτες πέφτουν από τα ελικόπτερα, ή σωστότερα ρίχνονται, ακούγεται το Requiem του György Ligeti, το οποίο αποτελούσε ένα από τα πιο memorable κομμάτια του soundtrack της Οδύσσειας του Διαστήματος.
3. Hannibal
Αν σου θυμίζει κάτι το συγκεκριμένο μπάνιο, έχεις απόλυτο δίκιο. Στο πρώτο επεισόδιο της σειράς Hannibal, ο Will Graham και ο Jack Crawford συναντιούνται στο κόκκινο μπάνιο που είναι σχεδόν απόλυτα ακριβής ρεπλίκα του μπάνιου στο οποίο βρέθηκαν για πρώτη φορά ο Jack και ο Grady στη Λάμψη του 1980.
4. Interstellar
Η συγκεκριμένη ταινία, όπως και ο δημιουργός της, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Στο σχεδόν τρίωρο μανιφέστο του Nolan για την οικογένεια, την αγάπη και τη μνήμη, οι αναφορές στην Οδύσσεια του Kubrick είναι ίσως περισσότερες από όσες μπορείς να εντοπίσεις με μία πρώτη θέαση. Αν μη τι άλλο, ο TARS του Interstellar είναι σχεδόν πανομοιότυπος με τους μονόλιθους που καθορίζουν την πλοκή στο σύμπαν του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος.
5. The Kill
Φυσικά, η επιρροή του ξεχωριστού ύφους του Kubrick δεν περιορίζεται στα έργα του κινηματογράφου ή της τηλεόρασης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το συγκρότημα 30 Seconds to Mars άντλησε έμπνευση από το ξενοδοχείο της Λάμψης για το concept του μουσικού τους βίντεο για το τραγούδι The Kill. Από το design του ξενοδοχείου, μέχρι τη σκηνή στο μπαρ, ολόκληρη η πλοκή και η αισθητική του κλιπ είναι ένας άμεσος φόρος τιμής στην ταινία-ορόσημο.
6. Moon
Το Moon είναι σκηνοθετημένο από τον Duncan Jones, γιο του David Bowie. Αν σκεφτεί κανείς πώς ο Starman συνήθιζε να εμπνέεται από το έργο του Kubrick, είναι απολύτως λογικό που το ρομπότ της ταινίας, ο GERTY, προσομοιάζει τόσο στον HAL 9000 από την Οδύσσεια του Διαστήματος. Και οι δυο τους έχουν ονόματα που, αν και είναι ακρωνύμια, θυμίζουν ανθρώπους, και οι δύο εκφέρουν τον λόγο με έναν ήρεμο, μονότονο τρόπο και – κυρίως – και οι δύο διέπονται από ανθρώπινες αξίες και χαρακτηριστικά.
7. Jarhead
Για το Jarhead, ο Sam Mendes εμπνεύστηκε από τα πολεμικά έπη του Kubrick, το Full Metal Jacket και το Σταυροί στο Μέτωπο. Τα ζητήματα της ηθικής του πολέμου, των ψυχολογικών συνεπειών που έχουν οι εμπόλεμες καταστάσεις στους νεαρούς άντρες αλλά και η ευρύτερη αμφισβήτηση της λογικής αυτών των συγκρούσεων διατρέχουν και τις τρεις ταινίες.
8. It’s Always Sunny in Philadephia
Σε ένα από τα πιο αγαπημένα επεισόδια της γεμάτης dark humor σειράς, ο Mac και ο Dennis μετακομίζουν στα προάστια, ενώ έχουν βάλει στοίχημα με τα υπόλοιπα μέλη της παρέας πως δεν θα αντέξουν πάνω από έναν μήνα. Το κλειστοφοβικό και άβολο κλίμα ολόκληρου του επεισοδίου είναι μία σαφής αναφορά στη Λάμψη. Αν και η αλλαγή στην καθημερινότητα τους φαίνεται ευχάριστη κατ’ αρχήν, σιγά σιγά μικρές ενοχλήσεις τους οδηγούν στην απόλυτα σουρεάλ έκρηξη. Bonus: Το πιο αστείο «Kubrick stare» που έχεις δει ποτέ.
9. The Simpsons
Ίσως η πιο cult στιγμή που η ποπ κουλτούρα απέτισε φόρο τιμής στον δημιουργό, ευγενική χορηγία της αγαπημένης οικογένειας. Σε κάθε σεζόν, οι Simpsons αφιερώνουν το επεισόδιο του Halloween (Treehouse of Horror) σε κάποια από τις πιο εμβληματικές στιγμές τρόμου στην Ιστορία του κινηματογράφου. Έτσι, για την έκτη σεζόν η Λάμψη απέκτησε το δικό της twist με τον Homer Simpson να παίρνει το ρόλο του Jack Nicholson.
10. A.I. Artificial Intelligence (A.I. Τεχνητή Νοημοσύνη)
Αν και το συγκεκριμένο project είχε ξεκινήσει υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του ίδιου του Kubrick, ο ίδιος το ανέθεσε τελικά στον Steven Spielberg, ο οποίος και ολοκλήρωσε την ταινία μετά τον θάνατο του πρώτου. Όπως είναι λογικό, κάθε σκηνή βρίθει αναφορών και μικρών νευμάτων στο έργο του Kubrick, από το Κουρδιστό Πορτοκάλι και τη Λάμψη, μέχρι το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος. Με αυτό τον τρόπο, ο Spielberg επέλεξε να μην απομακρυνθεί από το αρχικό όραμα που είχε ο προκάτοχός του στη σκηνοθεσία, τιμώντας τον ίδιο και τη δημιουργική του διάνοια.
Από τη Μαργαρίτα Κούτρα