Ξέρουμε τι φορούσε!
Η Μυκονιάτισα ηρωίδα της ελληνικής επανάστασης, Μαντώ Μαυρογένους, είχε ένα ξεχωριστό στιλ, πολύ διαφορετικό από τις γυναίκες της εποχής της, στην Ελλάδα. Σ’ αυτό συνέβαλε η ευρωπαϊκή της ανατροφή στην Τεργέστη αλλά και η πεποίθηση της, πως η γυναίκα έχει τις ίδιες δυνάμεις με τον άντρα. Πως ακριβώς όμως έδειχνε στ’ αλήθεια και τι ρούχα φορούσε;
Ευρωπαϊκό ντύσιμο
Η Μαυρογένους, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τεργέστη (Iταλία) και ήρθε στην εφηβεία της στην Ελλάδα. Έτσι, το ντύσιμο της, που ήταν πολύ ακριβό και με βάση τη μόδα του Παρισιού, ήταν επηρεασμένο από την ευρωπαϊκή μόδα. Σύμφωνα με το βιβλίο της Σωτηρίας Αλιμπέρτη “Μαντώ Μαυρογένους”, οι στιλιστικές της επιλογές δεν προκαλούσαν εντύπωση μόνο στις καθημερινές γυναίκες της χώρας. Η μητέρα του πρώην υπουργού Εξωτερικών, Στέφανου Δραγούμη, είχε αναφέρει πως, όταν ήταν νέα, είχε συναντήσει τη Μαυρογένους στο Ναύπλιο. Ακόμη και τότε που δεν τη γνώριζε προσωπικά, είχε αναφέρει, πως αν και είχαν περάσει πολλά χρόνια, ακόμη θυμόταν “το βελούδινο κορσάζ” της επαναστάτριας.
Επανάσταση στο γυναικείο στιλ
Πολύ καιρό πριν οι γυναίκες φορέσουν παντελόνια, η Μαυρογένους τόλμησε να φορέσει ανδρική στολή, όταν ξεκίνησε την εκστρατεία για την κατάληψη της Εύβοιας. Mάλιστα, έχει σωθεί ακριβής περιγραφή για τη στολή που φορούσε, όπως την κατέγραψε ο Γάλλος ιστορικός Pouqueville. Σύμφωνα με τα λόγια του, η Μαυρογένους φορούσε στολή οπλαρχηγού, ενώ στο κεφάλι είχε ένα χρυσοΰφαντο καπέλο από το οποίο κρέμονταν μεταξωτές και χρυσές κορδέλες. Ο διαμαντένιος σταυρός του Αγίου Βλαδιμήρου ήταν καρφιτσωμένος στο στήθος της και στα πλάγια είχε μια θήκη, μέσα στην οποία υπήρχε το ξίφος της. Το συγκεκριμένο, ήταν κειμήλιο της οικογένειας της και σύμφωνα με την παράδοση ανήκε στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ήταν αδαμαντοκόλλητο με χρυσές λεπτομέρειες και είχε χαραγμένη την εξής επιγραφή: Δίκασον κύριε τους αδικούντας με, πολέμησον τους πολεμούντας με, Βασιλεύ των βασιλευόντων.
Πανάκριβα κοσμήματα
Όπως είναι γνωστό, η Μαυρογένους δώρισε όλη την περιουσία της για τον ελληνικό αγώνα, με αποτέλεσμα να μείνει εντελώς φτωχή. Ωστόσο, αφού έδωσε όλα τα χρήματα που είχε, στη συνέχεια προχώρησε στο να πουλήσει και κοσμήματα που της ανήκαν. Από μια δικαστική διαμάχη που είχε με τη μητέρα της Ζαχαράτη, το 1836, γνωρίζουμε τι περίπου περιείχε η κοσμηματοθήκη της. Όπως αναφέρεται στο έγγραφο, στην κατοχή της Μαυρογένους υπήρχαν “ένα ζευγάρι σκουλαρίκια από σμαράγδια, μεγάλα, που πάνω στο φιόγκο τους είχαν έξι ματάκια, ρολόι μαλαματένιο με την καδένα του, δαχτυλίδι μαλαματένιο με σμαράγδι, με δύο αετούς στο πάνω μέρος και με διαμαντάκια σε σχήμα ροζέτα ολόγυρα, μαργαριτάρι του λαιμού, μαλαματένιο δαχτυλίδι με μπριλάντι για το μικρό δάχτυλο και δαχτυλίδι με άσπρη πέτρα”. Φυσικά, αυτά είναι ένα πολύ μικρό δείγμα από το σύνολο των κοσμημάτων της.
Σμυρνέικη στολή
O Δανός Άνταμ Φρίντελ, ήταν ένας από τους πολλούς Ευρωπαίους φιλέλληνες, που βρέθηκε στην Ελλάδα, την περίοδο της επανάστασης. Γνώρισε από κοντά πολλούς επαναστάτες, μέσα σ’ αυτούς και τη Μαντώ Μαυρογένους, το πορτραίτο της οποίας και ζωγράφισε. Στη λιθογραφία που προέκυψε, η Μαυρογένους φαίνεται να φοράει μια επίσημη σμυρνέικη στολή. Αυτή η συγκεκριμένη στολή αναδημιουργήθηκε το 2011 και εκτίθεται σήμερα στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο Μυκόνου.
Επομένως, μήπως τα ολόλευκα ενδύματα που έχουμε στο μυαλό μας, όταν σκεφτόμαστε την επαναστάτρια, είναι απλά ένας μύθος; Απ’ ότι φαίνεται όχι, διότι υπάρχουν περιγραφές από ξένους περιηγητές που καταγράφουν ότι, πολλές φορές, ήταν ντυμένη στα λευκά. Εξάλλου, το ντύσιμο μια γυναίκας αλλάζει συνεχώς, όπως και της Μαυρογένους, που εκτός ότι συνέδραμε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, έφερε την επανάσταση στο γυναικείο στιλ!
Φωτογραφίες από: chilonas.com και mykonensis.blogspot.com
Kείμενο: Xρήστος Χατζής