Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί τόσα προβλήματα στη ζωή μοιάζουν απροσπέλαστα, παρόλο που οι άνθρωποι δουλεύουν πολύ σκληρά για να τα αντιμετωπίσουν;
Οι άνθρωποι συνηθίζουν να θεωρούν κάτι που έχει αντιμετωπιστεί και θεωρείται σπάνιο να συμβεί, πιο πιθανό να επαναληφθεί στο μέλλον με κάποιον άλλο τρόπο. Αυτό συμβαίνει, γιατί όταν οι άνθρωποι καταφέρουν να αντεπεξέλθουν και να λύσουν μία κατάσταση, θεωρούν, μετά, εξαιρετικά ύποπτο οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους.
Ένας ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Harvard διεξήγαγε ένα πείραμα, προκειμένου να διαπιστώσει γιατί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχει προβλήματα, τα δημιουργεί μόνος του.
Ψάχνοντας για μπελά
Προκειμένου να ερευνηθεί πώς αλλάζουν τα δεδομένα, όταν γίνονται λιγότερο κοινά, η ομάδα του Harvard προσέλαβε μία ομάδα εθελοντών, στους οποίους δόθηκε μία πολύ απλή δοκιμασία: να παρατηρήσουν μία σειρά από πρόσωπα, κατασκευασμένα από τον υπολογιστή και να κρίνουν ποια από αυτά έμοιαζαν «απειλητικά». Να σημειωθεί εδώ ότι τα πρόσωπα είχαν σχεδιαστεί έτσι, ώστε να ποικίλουν από τρομακτικά μέχρι απειλητικά. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι, καθώς οι εθελοντές παρατηρούσαν τα πρόσωπα, συμπεριλάμβαναν όλο και πιο πολλά πρόσωπα στην κατηγορία των «απειλητικών».
Προκειμένου να επιβεβαιωθεί η πρώτη εκτίμηση, διεξήχθη και ένα δεύτερο πείραμα, κατά το οποίο οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν, πάνω σε ένα διάγραμμα, εάν οι χρωματιστές κουκίδες ήταν μπλε ή μοβ.
Καθώς, οι μπλε κουκίδες εμφανίζονταν πιο σπάνια, άρχιζαν να αποκαλούν τις ελαφρώς μοβ κουκίδες ως μπλε.
Διευρύνοντας ό,τι μετράει ως ανήθικο
Η ομάδα του Harvard παρατηρώντας τα αποτελέσματα και των δύο ερευνών, αναρωτήθηκε μήπως προέκυπταν λόγω του οπτικού συστήματος. Γι’αυτό και προχώρησαν σε μία επόμενη έρευνα, κατά την οποία έδωσαν στους εθελοντές που συμμετείχαν να διαβάσουν διαφορετικές έρευνες και να κρίνουν ποιες από αυτές ήταν ηθικές και ποιες όχι.
Προς έκπληξη όλων όμως, βρέθηκε το ίδιο αποτέλεσμα με τις προηγούμενες δύο έρευνες. Με άλλα λόγια, παρόλο που διάβαζαν όλο και πιο πολλές ανήθικες έρευνες, άρχιζαν σταδιακά να θεωρούν μία μεγάλη γκάμα ερευνών ως ανήθικες, προβαίνοντες σε όλο και πιο αυστηρές κρίσεις σχετικά με το τι θεωρείται ως ηθικό.
Ο εγκέφαλος συνηθίζει να κάνει συγκρίσεις
Γνωρίζετε γιατί οι άνθρωποι τείνουν να διευρύνουν οτιδήποτε θεωρούν ως απειλητικό όταν οι απειλές είναι όλο και πιο σπάνιες; Έρευνες από τη γνωστική ψυχολογία και τη νευρολογία υποδηλώνουν ότι αυτή η συμπεριφορά είναι συνέπεια του βασικού τρόπου, με τον οποίο οι εγκέφαλοι μας επεξεργάζονται τις πληροφορίες – συγκρίνουμε συνεχώς αυτό που έχουμε μπροστά μας με το πρόσφατο πλαίσιο. Οι άνθρωποι αντί να αποφασίζουν προσεκτικά πώς συγκρίνεται η απειλή ενός προσώπου με όλα τα άλλα πρόσωπα, ο εγκέφαλος μπορεί απλώς να αποθηκεύσει το πόσο απειλητική φαίνεται μία φιγούρα σε σχέση με άλλες φιγούρες που έχει δει πρόσφατα ή με άλλες που έχει κρίνει απειλητικές ως τώρα.
Αποδεικνύεται πως για τον εγκέφαλο, οι σχετικές συγκρίσεις χρησιμοποιούν γενικά λιγότερη ενέργεια από τις απόλυτες μετρήσεις. Για παράδειγμα, σκεφτείτε πως είναι ευκολότερο να θυμάστε ποιο από τα ξαδέρφια σας είναι ψηλότερο, παρά το πόσο ψηλός είναι κάθε σας ξάδερφος.
Να είστε συνεπείς
Μερικές φορές, σχετικές κρίσεις λειτουργούν πολύ καλά μαζί. Οι άνθρωποι, μπορεί ποτέ να μην εκτιμήσουν πλήρως την επιτυχία τους στη μείωση του προβλήματος που τους απασχολεί. Από τις ιατρικές διαγνώσεις μέχρι τις οικονομικές επενδύσεις, οι σύγχρονοι άνθρωποι πρέπει να κάνουν πολλές περίπλοκες κρίσεις, όταν είναι συνεπείς.
Πώς όμως οι άνθρωποι μπορούν να πάρουν πιο συνεπείς αποφάσεις όταν χρειάζεται; Μία πιθανή στρατηγική μπορεί να είναι η αποσαφήνιση των κατηγοριών όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται, όταν πρόκειται για αποφάσεις, κατά τις οποίες η συνέπεια είναι σημαντική.
Κείμενο: Κωνσταντίνα Ράικου