by Danai Dragonea/photo by Manos Katsaprinis/source: OZON Raw is#97
Μια συνέντευξη με τον Γιώργο Ζώη που έμοιαζε περισσότερο με συζήτηση. Κάτω από περίεργες συνθήκες οι άνθρωποι μπορούμε να παίζουμε προκαθορισμένους ρόλους, να ανταλλάσσουμε ιδιότητες ή ακόμα και να είμαστε ο εαυτός μας. Μια κοινή απόπειρα να είμαστε κυριολεκτικοί, να εκμεταλλευτούμε ένα πεθαμένο ντεκόρ και να ανακαλύψουμε αν το κενό μπορεί να αποτελέσει ελεύθερο χώρο.
Στο κείμενο που ακολουθεί δεν υπάρχουν ερωτήσεις γιατί ερωτήσεις δεν έγιναν.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ
Πρόκειται για ένα παραμύθι που βγάζει σαν συμπέρασμα πως αν είσαι κάπου καλός μπορείς να τα καταφέρεις, όπως στις Αμερικάνικες ταινίες όπου όλες οι ιστορίες τους είναι για χαρούμενες εξαιρέσεις και ανθρώπους που ενσαρκώνουν το αμερικάνικο όνειρο. Ειδικά στα φεστιβάλ που πήγαμε με τις ταινίες πολλές φορές μας αντιμετώπισαν σαν τυχερές περιπτώσεις. Βλέπω φίλους μου που είναι ταλέντα και λαμπρά μυαλά και δεν έχουν την αντίστοιχη προβολή, ούτε την αντίστοιχη συνθήκη ψυχικής ισορροπίας ώστε να μπορούν να ζουν από κάτι που αγαπάνε. Το Greek dream δε χωράει κανέναν μας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΡΟΛΟΥΣ
Νομίζω πως το πιο επώδυνο είναι να υποδύεσαι τον εαυτό σου. Έρχονται άνθρωποι που σε γνωρίζουν ελάχιστα και περιμένουν να υποδυθείς κάποιον που έχουν στο μυαλό τους και είναι πολύ εύκολο να πέσεις σε αυτή την παγίδα. Ειδικά αυτή την περίοδο που είμαστε όλοι κάπως μουδιασμένοι στο κομμάτι της μεταξύ μας επικοινωνίας, δεν με πείθει πλέον ο άνθρωπος που έχει ξεχωριστή ιδιότητα από τον εαυτό του. Είναι σαν να μην παίρνεις όλη την ευθύνη που σου αναλογεί, δηλαδή δεν καταλαβαίνω πως μπορείς να δείχνεις κατανόηση ως άνθρωπος σε έναν κατηγορούμενο για τα κίνητρα του αλλά να τον φυλακίζεις ως επαγγελματίας δικαστής. Εάν δεν πιστεύεις αυτό που επιβάλλει ο ρόλος σου, τότε παραιτείσαι από τον ρόλο, αλλιώς αν το πιστεύεις σαν άνθρωπος το υποστηρίζεις και ως ιδιότητα.
ΓΙΑ ΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ
Βλέποντας το φασισμό να ανεβαίνει τρομακτικά, από καθημερινές συμπεριφορές μέχρι τα τάγματα εφόδου που δημιουργούνται, καταλαβαίνει κανείς πως σε καταστάσεις κρίσης τους καθοδηγητικούς ρόλους τους αναλαμβάνουν οι άνθρωποι που λειτουργούν είτε ως προστάτες είτε ως εκδικητές. Ο φασισμός πάντα έρχεται πρώτα για τους άλλους. Μετά βέβαια θα έρθει και για εμάς: από τις ατομικές μας θεωρήσεις, από τη σεξουαλικότητα, τον τρόπο ζωής… Σε λίγο μπορεί να κηρύσσονται παράνομα ακόμα και τα βλέμματά μας.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΕΝΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ
Νιώθω πως είναι η πρώτη φορά που τις παρατηρούμε. Έχουν διαφορετικά σχήματα, άλλα υλικά, άλλες αντανακλάσεις, είναι τοποθετημένες σε διαφορετικά σημεία, άλλες παρατημένες μέσα στη μέση της αττικής οδού, άλλες ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Πριν δεν παρατηρούσαμε αυτές, παρατηρούσαμε το μήνυμα. Με ενδιέφερε πολύ να κινηματογραφήσω κάτι που υπήρχε από πάντα αλλά δεν το έβλεπες και το βλέπεις τώρα που δεν έχει κανένα νόημα να υπάρχει.
OUT OF FRAME
Για εμένα εκτός κάδρου είναι η στιγμή εκείνη που το έξω εισβάλλει στο μέσα,όταν σταματά να υπάρχει απόσταση ανάμεσα στην εικόνα που παρακολουθείς και σε εκείνο που σου συμβαίνει. Εκείνη την ώρα παύεις να νιώθεις ασφαλής, αλλά ταυτόχρονα σταματάς να έχεις διλήμματα για τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσεις. Για παράδειγμα, το Δεκέμβρη του 08 ήμασταν σε ένα σπίτι και ο πατέρας ενός φίλου μου του έλεγε να μην πάει πουθενά γιατί έξω γινόταν χαμός. Ξαφνικά εκεί που μιλούσε άρχισε να κλαίει, αρχίσαμε όλοι να κλαίμε γιατί είχαν πετάξει δακρυγόνα πάνω στα μπαλκόνια και είχαν μπει μέσα στο σπίτι. Εκείνη την ώρα το έξω εισβάλει στο μέσα, τα σύνορα δεν υπάρχουν πια και ίσως να μην υπήρξε και ποτέ καμία απόσταση.
Η ΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ
Σαν γενιά νομίζω πως το βασικό μας χαρακτηριστικό είναι η ανωριμότητα. Είναι αυτό που μας εμποδίζει να οργανωθούμε και ταυτόχρονα αυτό που μας δίνει την ικανότητα να αντιδρούμε αυθόρμητα. Αναγκαστικά πάνω σε αυτό θα βασιστούμε, οι προηγούμενες γενιές είχαν μια πολιτική σκέψη που τις καθοδηγούσε και κοίτα που κατέληξαν, εμείς έχουμε αυτή την παιδικότητα, είμαστε απρόβλεπτοι, ικανοί ταυτόχρονα για τα πάντα και για το τίποτα. Αυτό ακριβώς είναι που τρομάζει οποιονδήποτε φορέα εξουσίας. Με οργανωμένες αντιδράσεις συνδικαλιστικής λογικής ξέρουν να τα βγάζουν πέρα, το μόνο που δεν μπορούν να αντιληφθούν και άρα να ελέγξουν είναι το στοιχείο του απρόβλεπτου. Η κρίσιμη στιγμή θα είναι όταν αυτό το στοιχείο περάσει από την ατομικότητα στη συλλογικότητα.
ΤΟ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟ ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ
Νομίζω ότι και ο ήρωας στο σινεμά πρέπει να είναι τέτοιος πλέον. Ήρωες που βρίσκονται σε απόγνωση φέρουν έτσι κι αλλιώς το στοιχείο του απρόβλεπτου. Με ενδιαφέρει πολύ το να μη γνωρίζουμε τι θα πράξει κάποιος και ακόμα περισσότερο το να μην μπορούμε καν να υποθέσουμε με ποιο τρόπο θα αντιδράσει εκείνος που παρακολουθούμε.
STAGE FRIGHT
Ξέρεις όταν μια ιστορία σε στοιχειώνει δεν καταλαβαίνεις ακριβώς γιατί, μόνο όταν περνά λίγο ο καιρός αντιλαμβάνεσαι με ποιο τρόπο σε αφορά. Στην αρχή με ενδιέφερε πολύ η θέαση της φρίκης, το πώς μπορούμε να εξοικειωνόμαστε με αυτή παρακολουθώντας την και ταυτόχρονα να νιώθουμε ασφαλείς επειδή δεν πρόκειται να συμβεί σε εμάς. Στη συνέχεια άρχισε να με ενδιαφέρει το πως λειτουργεί ο φασισμός, δηλαδή η επιβολή μιας συνθήκης εγκλεισμού σε κάποιους ανθρώπους και πώς αυτοί σαν πειραματόζωα αρχίζουν να λειτουργούν μέσα σε αυτή. Πολύ πρόσφατα αντιλήφθηκα ότι αυτή η ταινία για εμένα έχει να κάνει με την έννοια της κυριολεξίας, δηλαδή το να πράττουμε σύμφωνα με αυτό που είμαστε. Νομίζω πάρα πολλά πράγματα που μας βασανίζουν και μας πληγώνουν σχετίζονται με την έλλειψή κυριολεξίας. Και ακόμη σκέφτομαι…
Οι «Τίτλοι Τέλους- Out of Frame» σε σκηνοθεσία Γιώργου Ζώη, απέσπασαν το βραβείο Καλύτερης Ευρωπαϊκής Ταινία μικρού μήκους, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφουτης Βενετίας, ενώ η προηγούμενη ταινία του (επίσης βραβευμένη στη Βενετία, επίσης μικρού μήκους) το Casus Belli ταξιδεύει ανά τον κόσμο, έχει αποσπάσει πολλά διεθνή πρώτα βραβεία και έχει βρει διανομή στα γαλλικά σινεμά. Αυτή την εποχή, βρίσκεται σε ένα καινούργιο ξεκίνημα καθώς προετοιμάζεται για τα γυρίσματα της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του, με τίτλο «Stage Fright», το σενάριό της οποίας έχει βραβευθεί από το Γαλλικό Κέντρου Κινηματογράφου.
outofframe.com