Αν δεν σου είχε συμβεί στην πρώτη, στη δεύτερη ή στην τρίτη καραντίνα, σίγουρα το αισθάνεσαι 12 μήνες μετά: Οι μέρες, επίσημα πλέον, έχουν γίνει ένα και, πολλές φορές, μπαίνεις σε ένα δωμάτιο και δυσκολεύεσαι να θυμηθείς γιατί βρίσκεσαι εκεί.
Έχουμε, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, καλά νέα! Αυτή η περίργη κατάσταση του μυαλού δεν είναι κάποια δική σου παραξενιά, ούτε πρέπει να σε ανησυχεί. Πολλοί, εάν όχι οι περισσότεροι, άνθρωποι σε κάθε γωνιά του κόσμου αντιμετωπίζουν τα ίδια συμπτώματα – κάπως λογικό αν σκεφτείς πόσο έχει αλλάξει η ζωή σε παγκόσμιο επίπεδο τον τελευταίο χρόνο.
Όπως όλα όσα μας έχουν βρει προσφάτως, έτσι κι αυτή η συλλογική εμπειρία έχει το δικό της όνομα – οι ειδικοί μιλάνε πλέον ανοιχτά για το «brain fog», δηλαδή την «ομίχλη» του μυαλού. Φυσικά, η διερεύνηση του θέματος θα αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντική τόσο για τον τρόπο που λειτουργεί το ανθρώπινο μυαλό, όσο και για την εντυπωσιακή ικανότητά του να προσαρμόζεται σε έναν κόσμο που αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς.
Μιλώντας στον Guardian, ο Jon Simons, καθηγητής νευροεπιστήμης αναφέρει πως δεν υπάρχει τίποτα το ασυνήθιστο ή παράξενο σε αυτό το νέο βίωμα. «Δεν πάει κάτι λάθος με εμάς», τονίζει. «Είναι μία απολύτως λογική αντίδραση σε αυτή την αρκετά τραυματική εμπειρία που έχουμε βιώσει συλλογικά εδώ και σχεδόν 12 μήνες».
Γιατί όμως αισθανόμαστε έτσι; Όπως έχουν παρατηρήσει όσοι καταπιάνονται με το φαινόμενο, το brain fog είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που επιδρούν συνδυαστικά στη νοητική διαδικασία. Από τη μία, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το γεγονός πως οι μέρες πλέον μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους. Είναι γνωστό πως το μυαλό μας κινητοποιείται από το νέο, το διαφορετικό ˙ όταν το 24ωρο σου αποτελείται από τηλεργασία, κωδικό 6 για σωματική άσκηση και πάλι από την αρχή, πόσο αναζωογονημένος μπορεί να αισθάνεται ο εγκέφαλός σου;
«Έχουμε εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να σταματάμε να δίνουμε προσοχή όταν δεν αλλάζει τίποτα, αλλά να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή όταν τα πράγματα όντως αλλάζουν», εξηγεί η Catherine Loveday, καθηγήτρια νευροεπιστήμης. Τι θα μπορούσες να κάνεις γι’ αυτό; Οι ειδικοί πιστεύουν πως μικρές αλλαγές στη μέρα μπορούν να έχουν ευεργετική επίδραση. Για παράδειγμα, αν μπορείς, δοκίμασε να κάνεις εκείνη την κλήση για τη δουλειά περπατώντας στο πάρκο, αντί να σταθείς πάλι μπροστά από τον υπολογιστή σου.
Φυσικά, η κοινωνική αποστασιοποίηση που έχει γίνει ο κανόνας στις ζωές μας, δε βοηθάει την κατάσταση. «Οι εγκέφαλοί μας ξυπνάνε όταν βρισκόμαστε με άλλους ανθρώπους – η συνύπαρξη μαζί τους είναι διεγερτική», τονίζει η Loveday. Ακόμη κι αν θεωρείς τον εαυτό σου αντικοινωνικό, το μόνο σίγουρο είναι πως η έλλειψη επικοινωνίας με τους άλλους έχει δυσχεράνει τη μνήμη σου. Πρόσθεσε σε αυτή τη συνθήκη τα «υποκατάστατα» της φυσικής επαφής (πόσα Zoom meetings να αντέξει κανείς;) και θα καταλάβεις γιατί είναι απόλυτα λογικό να νιώθεις έτσι.
Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται κάπως τρομακτικά – ίσως και να είναι πράγματι, αν σκεφτεί κανείς τις αλλαγές 180 μοιρών που έχουμε αναγκαστεί να κάνουμε τους τελευταίους μήνες. Όμως οι επιστήμονες γνωρίζουν πως το ανθρώπινο μυαλό έχει τη δική του αξιοθαύμαστη ικανότητα προσαρμογής. «Όλοι μας βιώνουμε πένθος, περιόδους στις ζωές μας που νιώθουμε σαν να μη μπορούμε να λειτουργήσουμε καθόλου», αναφέρει ο Simons. «Αυτά τα πράγματα είναι ευτυχώς προσωρινά, και πράγματι τα ξεπερνάμε».
Για να το πούμε με πιο απλά λόγια: Στο τέλος, θα τα καταφέρουμε!
Από τη Μαργαρίτα Κούτρα